تربیت دینی موجب پیشرفت اهداف انقلاب اسلامی شد

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، جمیله علم‎الهدی عضو هیئت علمی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی شهید بهشتی و رئیس پژوهشکده مطالعات علم و فن‌آوری دانشگاه شهید بهشتی تهران، امروز ۱۷ بهمن ماه در میزگرد منزلت «تربیت» در منظومه انقلاب اسلامی که در محل بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد، محوریت بحث خود را نسبت تربیت دین و سکولاریسم در منظومه انقلاب اسلامی قرار داد و گفت: علاوه بر استقلال، آزادی و عدالت بر تحقق و تثبیت دین در جامعه نیز پافشاری می‌کنند.

وی ادامه داد: البته که شاهد این ادعا وصیتنامه شهداست که شامل توصیه‌ها و تاکیدات مکرر درباره تعهد به اجرای احکام دین و صیانت از اصول و ارزش‌های اسلام است.

رئیس پژوهشکده مطالعات علم و فن‌آوری دانشگاه شهید بهشتی تهران تصریح کرد: به طور کلی تعبیر مبارک «اسلامی» به عنوان پسوند انقلاب ایران، نشان می‌دهد که هم مبنا و مبدا و هم غایت و مقصد این انقلاب در دین اسلام ریشه دارد، پس به یک معنا می‌توان انقلاب اسلامی را عرصه رویارویی دو جریان ریشه دار و بسیار تاثیرگذار تعلیم و تربیت یعنی «تربیت دینی» و «تربیت سکولار» تلقی کرد.

علم‌الهدی گفت: در واقع پرسش مهم تبیین عوامل و شیوه‌های پیشرفت این دو جریان طی چهل سال گذشته است، اما نکته‌ای که در این خصوص وجود دارد این است که در بررسی‌ها و گمانه زنی‌‎ها درباره چشم‌انداز تعلیم و تربیت آینده، باید توجه داشت که صورت‌بندی تربیت سکولار منحصر به ساختارهای مدرن همچون مدرسه و دانشگاه نیست، بلکه سکولاریسم ساختارگر و سکولاریسم پسا ساختارگرا هردو تاثیرگذار هستند و چه بسا تربیت دینی نیز با چالش‌های شناخته و ناشناخته بسیار مهمی روبرو باشد.

نیاز مبرم انسان به تربیت

عضو هیئت علمی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی شهید بهشتی بیان کرد: بدون شک یکی از وجوه امتیاز انسان از سایر جانداران نیاز مبرم و حیاتی او به تربیت است، زیرا بقای موجودات، اغلب به تولید مثل وابسته است اما مراقبت‌های هوشمندانه طبیعت، از نوزاد جانوران، بخش مکمل تولیدمثل و برای بقای آن‌ها ضروری است، اما در گونه‌های پیشرفته تر نیز تربیت فرزند، بخشی از این مراقبت‌ها را تشکیل می‌دهد.

وی ادامه داد: حال چه انسان را حیوان پیشرفته و مثلا حیوان ناطق و چه انسان را گونه‌ای متمایز و برتر از حیوان بدانیم، در هر صورت تربیت به عنوان بخش مکمل تولیدمثل انسان بقای این نوع را تضمین می‌کند. بنابراین تعلیم و تربیت نسبت به شکل‌گیری و توسعه جامعه تقدم رتبی و احتمالا تقدم زمانی دارد.

علم‌الهدی با بیان اینکه از اینجاست که نسبت تربیت و دین آشکار می‌شود، اظهار کرد: همواره دین همان برنامه تربیتی انسان و تضمین کننده حیات شخصی و اجتماعی اوست که حضرت باری تعالی برای تحقق حیات انسانی انسان به او عطا فرموده است.

رئیس پژوهشکده مطالعات علم و فن‌آوری دانشگاه شهید بهشتی تهران عنوان کرد: چه اینکه قرآن کریم بر ماهیت حیات‌بخشی دین یا همان دعوت انبیاء تاکید می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُمْ لِمَا یُحْیِیکُمْ» در واقع نیاز حیاتی انسان به تربیت است که تاکیدات مکرر امام خمینی(ره) درباره جایگاه تعلیم و تربیت و به خصوص نگاه ایشان به پرورش انسان همچون هدف انبیاء، توجیه پذیر می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: برخی آیات قران کریم از جمله «إِن‌َّ عَلَینا لَلهُدی» و همچنین « قالَ رَبُّنَا الَّذِی أَعْطى‌ کُلَّ شَیْ‌ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى‌«پشتوانه‌ای برای دیدگاه امام یعنی نسبه ضروری میان تربیت و دین و اینکه تربیت هدف دین است؛ تلقی می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی شهید بهشتی تصریح کرد: با این همه مخالفت که با دین شده و آن را در عصر مدرنیته به یک جریان منسجم، فراگیر و همه جانبه تبدیل کرده و با عنوان سکولاریسم شناخته می‌شود نیز جنبه تربیتی تاثیر گذاری دارد. تربیت سکولار در توسعه و تثبیت مدرنیته، گسترش استعمار و سلطه همه جانبه جوامع غربی بر سایر جوامع از جمله کشور ما نقش بسزایی داشته است.

وی گفت: تربیت سکولار هر چند یکی از عوامل پیدایش و توسعه استعماراست اما به واقع در زمره عوامل شکل‌گیری و گسترش انقلاب‌های مدرن نیز است. همواره تربیت سکولار در بستر رنج و مشقت غیرقابل وصفی که با استعمار برای مردم دنیا پدید آمد، در افزایش خودآگاهی و مهارت‌های فکری مردم و همچنین در توسعه فناوری‌های ارتباطی نقش داشته است و از این طریق به شکل‌گیری انقلاب‌های مدرن و آزادی بخش کمک کرده است.

علم‌الهدی تاکید کرد: در نتیجه، مبارزه با استبداد و استعمار، مبنای انقلاب‌های مدرن شد و جریان‌های سوسیالیستی و همچنین لیبرالیستی درخواست‌های مردم برای آزادی، برابری، رفاه و آموزش رایگان و… را صورت‌بندی نموده و در قالب انقلاب و مبارزه و یا در قالب برنامه‌های اصلاحات اجتماعی دنبال می‌کرده‌اند.

عضو هیئت علمی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی شهید بهشتی عنوان کرد: در واقع چنین درخواست‌هایی در انقلاب اسلامی نیز به طور اساسی و جدی مطرح شدند و از این منظر انقلاب ما نیز شاید یک انقلاب مدرن تلقی شود. از این رو هرچند شاه و سایر معارضین انقلاب پرورش یافته و محصول تربیت سکولار هستند، برخی از مفسرین و همراهان انقلاب نیز متاثر از تربیت سکولار و مبتلا به گرایش‌های لیبرالیستی و سوسیالیستی هستند.

تمدن نوین اسلامی، مهمترین چالش حوزه سیاست‎گذاری

دکتر محسن نوغانی، دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه این نشست با محوریت «نسبت تربیت، توسعه و پیشرفت در منظومه انقلاب اسلامی»، اظهار کرد: الگو و راهبرد توسعه و پیشرفت بر پایه گفتمان انقلاب اسلامی و مولفه‌های اساسی آن همچون عدالت، معنویت و دینداری، بسط و تعمیق آرمان‌ها و ارزش‌های اسلامی- ایرانی و از همه مهمتر تاسیس تمدن نوین اسلامی یکی از چالش‌های اساسی در حوزه سیاستگذاری کلان در نظام جمهوری اسلامی از بدو تاسیس تاکنون بوده است.

وی اظهار کرد: در این میان یکی از مهمترین ابعاد این چالش، نسبت آموزش و پرورش به عنوان یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی با الگوی توسعه، پیشرفت، همسازی و هماهنگی مورد انتظار بوده است.

دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: از حیث تحلیلی نیز می‌توان این چالش را در قالب سوالات ذیل صورت‌بندی کرد، اول اینکه تاکنون در ۶ برنامه مدون توسعه، تا چه اندازه الگو و راهبرد توسعه و پیشرفت کشور که پاسخگوی انتظارات از نظام آموزشی کشور و متناسب با ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی باشد، مدنظر سیاستگذاران قرار گرفته و عملیاتی شده است؟

وی افزود: سوال دوم این است که در مجموعه دستگاه اداری و سازمانی آموزش و پرورش و در ادوار مختلف، آیا وحدت، انسجام نظری و مفهومی و راهبرد منسجمی برای تحقق مهمترین کارکردهای آموزش و پرورش از جمله عدالت آموزشی، تعمیق و تعمیم ارزش‌ها و مبانی دینی و آموزه‌ای اخلاقی و تحقق تربیت دینی و ارزشی وجود داشته است؟

نوغانی تصریح کرد: و در نهایت سومین سوالی که در این خصوص وجود دارد این است که برای رسیدن به وضع مطلوب و به استناد تحلیل وضع موجود و با عنایت به ظرفیت‌ها و داشته‌های موجود، مولفه‌ها و عناصر بنیادین الگوی ایرانی – اسلامی پیشرفت در عرصه آموزش و پرورش کدامند؟

انتهای پیام