ضمیمه دانش امروز روزنامه اطلاعات نوشت: بیش از نیم‌قرن از زمانی که فضانوردان ناسا روی ماه فرود آمدند و صحیح و سالم به زمین برگشتند می‌گذرد. با این تجربه موفقیت آمیز و با توجه به این که دانش پرتاب موشک در میانه قرن بیستم پایه‌ای بر دانش امروزی در ساخت و پرتاب موشک در نظر گرفته […]
ضمیمه دانش امروز روزنامه اطلاعات نوشت: بیش از نیم‌قرن از زمانی که فضانوردان ناسا روی ماه فرود آمدند و صحیح و سالم به زمین برگشتند می‌گذرد. با این تجربه موفقیت آمیز و با توجه به این که دانش پرتاب موشک در میانه قرن بیستم پایه‌ای بر دانش امروزی در ساخت و پرتاب موشک در نظر گرفته می‌شود به نظر می‌رسد که سفر به ماه و فرود بر آن باید آسان‌تر شده باشد.
با این که علاوه بر ناسا، کشورهای دیگر از جمله چین و هند نیز فرودگرهای روباتیک خود را به سطح ماه نشانده‌اند، فرود بر ماه برای ناسا و سازمان‌های فضانوردی دیگر دنیا هنوز یک اقدام پرچالش است. ناسا در روز دوشنبه، هشتم ژانویه ۲۰۲۴ فضاپیمای «پِرِگرین» را با موشک «والکِن سِنتور» به فضا پرتاب کرد. این نخستین پرتاب با این موشک بود اما «اَستروبوتیک» شرکت سازنده پرگرین دریافت که سوخت موشک نشت می‌کند و بدین ترتیب بدون سوخت کافی، شانس فرود بر سطح ماه به صفر رسید.
پرگرین تنها شکست اخیر در فرود بر ماه نیست. سال گذشته یک فضاپیمای روسی به نام «لونا ۲۵» به سطح ماه سقوط کرد؛ یعنی حدود ۶۰ سال پس از این که شوروی سابق فضاپیمای «لونا۹» را به نرمی روی ماه نشاند.
فرودگرهایی که توسط شرکت‌های خصوصی ساخته می‌شوند سابقه شکست ۱۰۰ درصدی در مأموریت های سفر به ماه دارند. برای مثال، فرودگر ژاپنی ساخت شرکت ispace سال گذشته سقوط کرد. پرگرین سومین شکست فرود بر ماه است. «آژانس فضایی اروپا» یکی از علل شکست فرودگرها و فضاپیماهای جدید را سنگین بودن آن‌هامی‌داند.
علاوه بر این، هر فضاپیما یک نمونه اولیه محسوب می‌شود. به غیر از موارد نادر مثل ماهواره‌های مخابراتی گالیله، فضاپیماها به طور سفارشی ساخته می‌شوند. آنها را با سیستم‌های آزمایش یکسان و طراحی مشابه در تعداد بالا تولید نمی‌کنند و زمانی که به فضا اعزام می‌شوند، دیگر به حال خود رها شده‌اند و دسترسی به آنها امکان پذیر نیست.
روی زمین وقتی خودروها نقص فنی پیدا می‌کنند با مراجعه به مکانیک اِشکال آنها رفع می‌شود اما برای فضاپیماها در فضا فرصت تعمیر وجود ندارد.
از سوی دیگر، شرایط خود ماه نیز دشواری ها و مشکلاتی را به وجود می‌آورد. یکی از آنها گرانش است. نیروی گرانش در ماه یک ششم گرانش در زمین است اما جوی در آن وجود ندارد.
بر خلاف مریخ که در آن فضاپیماها می‌توانند به سوی مقصدشان پرواز کنند و با پاراشوت (چترنجات) ترمز کنند و متوقف شوند، فرود بر ماه تنها با وجود موتور میسر است.
اگر وسیله پرتابی به فضا از جمله کاوشگرها تک موتوره باشند، باید با قابلیت هدایت ساخته شوند چون هیچ راه دیگری برای کنترل فرود وجود ندارد. آن چه پیچیدگی را بیشتر می‌کند این است که موتور باید دریچه ساسات داشته باشد تا امکان کم و زیاد کردن نیروی پرتاب و فشار موتور فراهم شود. به طور معمول پس از روشن شدن، با نیروی پرتاب ثابتی حرکت می‌کنند اما کار وقتی پیچیده می‌شود که نیاز باشد فشار موتور و رانش طی عملیات تغییر کند.
با توجه به این که نخستین سفر به ماه در دهه ۶۰ میلادی انجام شد، پی بردن به این که چرا ماه پس از گذشت چندین دهه همچنان یک مقصد فرازمینی سرسخت است آسان نیست.
با این حال، تاریخچه مأموریت های فضایی به ماه می‌تواند سرنخی به دست دهد. مدت اندکی پس از برنامه آپولو، فرودگرهای ماه دیگر مورد تأیید قرار نگرفتند. فرود فضاپیمای بدون سرنشین «چانگ ای ۳» بر ماه توسط کشور چین در سال ۲۰۱۳ نخستین فرود آرام و موفقیت آمیز بر ماه از سال ۱۹۷۶ تا کنون بود که با «لونا ۲۴» از جانب شوروی انجام شده بود.
دهه‌ها بود که فرودگری ساخته نمی‌شد بنابراین این فناوری به قدر کافی متداول نیست که مهندسین بتوانند به سادگی از تجربیات قبلی ساخت آن‌هایاد بگیرند و برای طراحی انواع جدیدتر استفاده کنند.
با این وصف، تست کردن آنها امری حیاتی است. برخلاف موشک‌ها که در مونتاژ و آزمایش کردن عملکردشان مانع چندانی وجود ندارد و تست‌ها را با موفقیت پشت سر می‌گذارند، در مورد فضاپیماها محدودیت‌هایی در بین هستند.
در آزمایش‌ها معلوم می‌شود قدرت موتور، پیش‌رانش، سیستم‌های ارتباطی و اجزاء فنی چگونه کار می‌کنند. همچنین به فضاپیمای ساخته شده تکان‌های زیادی وارد می‌کنند تا مطمئن شوند می‌تواند لرزش‌های شدید را هنگام پرتاب تحمل کند یا خیر. با این وجود هنوز راهی برای شبیه‌سازی فرود بر ماه وجود ندارد و ارزیابی عملکرد یک فرودگر ماه بسیار سخت‌تر از سنجش عملکرد بسیاری از سیستم‌های فضایی دیگر است.
