گروه زندگی: بشر از زمانی که خودش را شناخت و فراخ بودن زمین خدا را درک کرد، با مفهوم کوچ و مهاجرت آشنا شد. زمان گذشت و زمین چرخید تا رسید به امروز که «عصر مهاجرت» نام دارد. مهاجرت با نیت‌ها و اهداف مختلف صورت می‌گیرد و ممکن است اختیاری باشد یا اجباری، داخلی باشد […]
گروه زندگی: بشر از زمانی که خودش را شناخت و فراخ بودن زمین خدا را درک کرد، با مفهوم کوچ و مهاجرت آشنا شد. زمان گذشت و زمین چرخید تا رسید به امروز که «عصر مهاجرت» نام دارد. مهاجرت با نیت‌ها و اهداف مختلف صورت می‌گیرد و ممکن است اختیاری باشد یا اجباری، داخلی باشد یا بین‌المللی، قانونی باشد یا غیرقانونی.
این اولین گزارش ما از پروندهٔ «مهاجرت» است . در نظر داریم به بررسی دقیق و بی‌طرفانهٔ این پدیده بپردازیم و در گزارش‌های بعدی با کسانی که تجربهٔ مهاجرت را دارند به گفت‌وگو بنشینیم. همراه‌مان باشید.
مهاجرت یعنی چه؟
فرهنگ فارسی عمید «مهاجرت» را «از جایی به جای دیگر رفتن و در آنجا منزل کردن» و «دوری کردن از شهر و دیار خود» معنی کرده.
اما از نظر حقوقی برای «مهاجر» معانی مختلفی گفته‌اند. در سالنامهٔ مهاجرتی ایران آمده که اگر فردی محل زندگی خود را بین ۳ ماه تا ۱ سال، داخل مرزهای یک کشور یا در مرزهای بین‌المللی تغییر بدهد، مهاجرت کرده است. کارشناسان مسائل حقوقی می‌گویند مهاجر می‌تواند به صورت قانونی یا غیرقانونی از کشور خود به کشور دیگری رفته باشد.
مهاجر، پناهنده و پناهجو در ادبیات حقوقی با هم متفاوت هستند
تفاوت مهاجر، پناهنده و پناهجو
شاید بتوان گفت «مهاجر» مفهوم کلی‌تری از «پناهنده» و «پناهجو» است که آنها هم هر کدام تعاریف خاص خود را دارند. سازمان عفو بین‌الملل این ۳ را این‌طور تفکیک می‌کند (نقل به مضمون):
پناهنده: کسی که از ترس نقض جدی حقوق بشر و آزار و اذیت از کشور خود فرار کرده. این افراد به خاطر تهدید امنیت و جان‌شان مجبور به ترک کشورشان بوده‌اند و باید از حمایت بین‌المللی برخوردار باشند.
پناهجو: وضعیت و دلیل خروج پناهجوها از کشورشان مشابه پناهنده‌ها است. با این تفاوت که پناهنده‌ها به صورت قانونی در کشوری پذیرفته شده‌اند، اما پناهجوها هنوز قانوناً به‌عنوان پناهنده شناخته نشده‌اند و منتظرند تا در خصوص تقاضایشان تصمیم‌گیری شود.
مهاجر: تعریف مشخص و جهانی برای مهاجر وجود ندارد. بسیاری نهادها و سازمان‌ها کسانی را مهاجر می‌نامند که خارج از کشور زادگاه خود اقامت دارند و پناهنده یا پناهجو نیستند.
چرا بعضی‌ها مهاجرت می‌کنند؟
به طور کلی افراد برای یافتن فرصت‌های شغلی مناسب‌تر، تجارت، درس خواندن، پیوستن به خانواده یا گزینش محیط زندگی، مهاجرت می‌کنند.
برخی دیگر از مهاجران به دلیل فقر، ناآرامی‌های سیاسی، خشونت گروه‌های تبهکار، بلایای طبیعی و سایر وضعیت‌های وخیم در کشورشان، ممکن است آنجا را ترک کنند. این دسته از افراد با اینکه در تعریف حقوقی «پناهنده» نمی‌گنجند، اما در وطن خودشان با خطر مواجه هستند. سازمان عفو بین‌الملل گفته فارغ از اینکه افراد با چه انگیزه‌ای و در چه وضعیتی کشورشان را ترک کرده باشند، باید تمام حقوق بشری‌شان حفظ و رعایت شود تا دچار خشونت‌های نژادپرستانه و ناچار به کار اجباری نشوند. (منبع)
دانشجویان و فارغ‌التحصیلان تمایل بیشتری به مهاجرت دارند
کدام گروه از ایرانیان تمایل بیشتری به مهاجرت دارند؟
در پژوهشی که با عنوان «تمایل ایرانی‌ها به مهاجرت و عوامل تعیین‌کنندهٔ آن» انجام شده آمده که مردان مجرد، در سنین جوانی و با تحصیلات کارشناسی‌ارشد و دکتری بیشترین تمایل را به مهاجرت دارند. با افزایش سطح تحصیلات، طبقهٔ اجتماعی و میزان درآمد سرپرست خانوار، میزان تمایل به مهاجرت افزایش می‌یابد. در این تحقیق هرچه میزان رضایت اجتماعی افراد پایین‌تر باشد، تمایل آنها به مهاجرت بیشتر می‌شود. (منبع)
مطابق اطلاعاتی که «رصدخانهٔ مهاجرت ایران» (وابسته به دانشگاه صنعتی شریف) از پیمایش تابستان ۱۴۰۱ در سایت خود بارگذاری کرده، دانشجویان و فارغ‌التحصیلان بیش از بقیهٔ گروه‌ها (شامل پزشکان و پرستاران، استادان و پژوهشگران، و استارتاپی‌ها) تمایل به مهاجرت دارند. همچنین از بین ۶ هزار فعال کسب‌وکار کشور بیش از ۷۰ درصد آنها میل به مهاجرت دارند. در این پیمایش تمایل کارکنان به مهاجرت بیش از کارآفرینان و مدیران ارشد بوده است.
اما چهار گروه شغلی که بیشترین تمایل را به مهاجرت دارند عبارتند: «گردشگری و هتلداری»، «خدمات برگزاری همایش و مجالس»، «ترجمه» و «ورزشی و تفریح و سرگرمی». (منبع)
ایرانیان چرا مهاجرت می‌کنند؟
رصدخانهٔ مهاجرت ایران پیمایش دیگری بین دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، پزشکان و پرستاران، کارآفرینان و مدیران ارشد، مدیران میانی، و نیز کارکنان انجام داده که بیان می‌کند دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، و پزشکاران و پرستاران، بیشتر به دلیل بی‌ثباتی اقتصادی کشور، میل به مهاجرت دارند. مدیران میانی و کارکنان نیز نوسان قیمت ارز، تورم و شرایط اقتصادی را اصلی‌ترین عامل میل به مهاجرت دانسته‌اند. اما کارآفرینان و مدیران ارشد، نظم و قانون‌مداری جامعه را مهم‌ترین دلیل این تمایل عنوان کرده‌اند.
ایرانیان بیشتر به کدام کشورها مهاجرت می‌کنند؟
رصدخانهٔ مهاجرت ایران فهرستی از کشورهایی را منتشر کرده که بیشترین جمعیت ایرانیان مهاجر را در خود جای داده و به عبارت دیگر مقاصد اصلی مهاجران ایرانی است. این کشورها به ترتیب عبارتند از: امارات متحدهٔ عربی، آمریکا، کانادا، آلمان، ترکیه، بریتانیا، سوئد، استرالیا.
به ادعای سایت Numbeo، شاخص کیفیت زندگی در دبی (پایتخت تجاری امارات متحدهٔ عربی) بالاتر از ۱۶۵ است که شاخص بسیار بالایی محسوب می‌شود (منبع). دادن ویزای اقامتی ۱۰ساله به مهاجران باعث شده ۸۰ درصد از جمعیت دبی را مهاجران تشکیل دهند.
گفته می‌شود این شهر فرهنگی مرکب از معیارهای سنتی، مذهبی و آزادی‌گرایی مدرن دارد. اما اخباری مثل زندانی کردن و محکومیت سنگین ۳۰ هزار دلاری برای یک شهروند عراقی که ماه گذشته با انتشار فیلمی در شبکه‌های اجتماعی به آب‌گرفتگی و وضعیت خیابان‌های دبی پس از بارش باران انتقاد کرده بود، ادعای آزادی بیان را زیر سؤال می‌برد. (منبع)
(پی‌نوشت: Numbeo یک پایگاه دادهٔ مشترک و برخط است که شاخص‌هایی از قبیل قدرت خرید، جرم و جنایت، امنیت، مراقبت‌های پزشکی و بهداشت، آلودگی، آب و هوا، هزینه‌های زندگی و… را برای شهرها و کشورهای مختلف بررسی کرده و در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.)
ادامه دارد…
