شفقنا نوشت: مراد کاویانی راد استاد ژئوپلیتیک دانشگاه خوارزمی معتقد است: افغانستان سالهاست که با کاهش میزان آب به سمت قطع کردن آب می رود و اگر هم تاکنون بخشی از آب افغانستان به سمت ایران می آمده و در تأمین امنیت آبی شهرهای مرزی کشور اثرگذار بوده به این دلیل بوده که نمی توانسته […]
شفقنا نوشت: مراد کاویانی راد استاد ژئوپلیتیک دانشگاه خوارزمی معتقد است: افغانستان سالهاست که با کاهش میزان آب به سمت قطع کردن آب می رود و اگر هم تاکنون بخشی از آب افغانستان به سمت ایران می آمده و در تأمین امنیت آبی شهرهای مرزی کشور اثرگذار بوده به این دلیل بوده که نمی توانسته آن را کنترل کند لذا به هر میزان که جلوتر می رویم، تلاش بر این است که آب های ورودی را به سمت ایران بیشتر محدود کنند و بتوانند در قالب آن از ایران امتیاز بیشتری بگیرند.»
بخش هایی از گفت و گوی کاویانی راد را در ادامه می خوانید:
اساساً حاکمیت و نظام تصمیم گیری هنوز به راهکاری برای حل مبحث آب نرسیده اند. بحث های بسیاری مطرح می شود ولی بحث بر سر آن است که چقدر این تصمیمات توانسته اند در بدنه اجرایی جامعه تسرّی پیدا کرده باشد و کارگزار و مردم خودشان را ملزم به رعایت آن بدانند.
ایران یکی از کشورهایی است که بحران آب دارد و در عین حال ۹۰ درصد منابع آب صرف کشاورزی می شود، هیچ جای دنیا این چنین نیست. در دنیا میانگین مصرف آب کشاورزی ۷۰ درصد است، یعنی ۷۰ درصد منابع صرف کشاورزی می شود و در ایران این میانگین ۹۰ درصد است. بحران آنجاست که ۶۰ درصد همین منابع آب هدر می رود و معتقدم این یک جنایت در حق نسل آینده کشور به حساب می آید و متأسفانه درباره این وضعیت نیز چاره جویی نشده است.
تا چند سال پیش نزدیک به ۷ درصد مجموع آب مورد نیاز از کشورهای همسایه وارد ایران می شد بنابراین نزدیک به ۹۳ درصد امنیت آب کشور وابسته به بارش است. در بخش وابستگی تأمین آب از کشورهای همسایه عمدتاً مربوط به رود هیرمند، هریررود و رود ارس است و مطمئن باشیم که در ارس و هیرمند، افغان ها به ما آبی نخواهند داد. در نتیجه هر آنچه هست، ظرفیت داخلی است و باید به سمت برنامه ریزی در این حوزه ها پیش رفت.
افغانستان سالهاست که با کاهش میزان آب به سمت قطع کردن آب می رود و اگر هم تاکنون بخشی از آب افغانستان به سمت ایران می آمده و در تأمین امنیت آبی شهرهای مرزی کشور اثرگذار بوده به این دلیل بوده که نمی توانسته آن را کنترل کند و براساس لطفشان نبوده است لذا به هر میزان که جلوتر می رویم، تلاش بر این است که آب های ورودی را به سمت ایران بیشتر محدود کنند و بتوانند در قالب آن از ایران امتیاز بیشتری بگیرند، ولی سیاست آنها حداقل در کوتاه مدت که تا دو دهه آینده خواهد بود، قطع کردن میزان آب محدودی است که به سمت ایران می آید.
مسایل داخلی افغانستان موجب می شود تا حقابه ایران را تأمین نکند، هر کسی که در افغانستان به حکومت برسد، می داند که نزدیک به ۷۵ درصد جمعیت افغانستان روستایی و کشاورز هستند و منابع آب افغانستان را باید صرف این امور کند و تمام سیاست هایی که در دوره جمهوری و طالبان بوده، بر محدودسازی منابع آبی بود که به طور طبیعی به سمت ایران می آمد.
بنابراین دغدغه افغان ها، مدیریت منابع آبی است که عمدتاً به سمت کشور همسایه از جمله ایران می آمد و افغان ها تلاش می کنند که بتوانند از این ظرفیت های محیطی و طبیعی به ویژه در قالب دو رود هیرمند و هریررود برای توسعه و تأمین نیازهای جمعیت کشاورز و دامدار استفاده کنند و این کار را هم در آینده تشدید خواهد کرد و عملاً در آینده آب شهر مشهد که نزدیک به ۳۵ درصد آن از سمت افغانستان می آمد، در آینده نزدیک قطع خواهد شد.
یعنی حتی سد سلما که حدود ۵ سال پیش احداث کردند، قبل از احداث به سمت سد دوستی می آمد و بخشی از نیازهای آب مشهد را تأمین می کرد، اما امروز دیگر آبی پشت این سد نمانده و مقدار آبی که هست ناشی از بارشی است که اتفاق می افتد و به واسطه شیب زمین به سمت ایران می آید یعنی ناشی از لطف و برنامه ریزی و آگاهی نیست بلکه ناشی از نوعی جبر محیطی است که این آب به سمت ایران می آید و فکر می کنم که آن هم در آینده نزدیک مدیریت خواهند کرد و عملاً امنیت آب شهر مشهد به واسطه این سیاست افغان ها تهدید خواهد شد.
اساساً انسان ها و کارگزاران اهل محاسبه سود و زیان هستند، اینکه ما چقدر هزینه کنیم و چه چیزی در قبال آن به دست می آوریم، مهم است. تجربه به اثبات رسانده که میزان هزینه ای که می کنید با دستاوردها هماهنگ نیستند در نتیجه جنگ آب رخ نخواهد داد، ولی تنش آبی بین کشورها خواهیم داشت از جمله اینکه با افغانستان و سایر کشورهای پیرامون به این سمت خواهیم رفت، اما جنگی اتفاق نمی افتد. «جنگ آبی» بیشتر یک اصطلاح یا بحث ژورنالیستی است.
