وزیر صنعت، معدن و تجارت با اعلام اینکه برای ۱۳۳هزار خودرو ثبت سفارش انجام شده، از وجود ۵۰هزار دستگاه خودرو در گمرکات کشور خبر داد.
به گزارش زیرنویس، اظهارات وزیر صمت اما چند پرسش را در ذهن افکار عمومی ایجاد میکند. نخست اگر ۵۰هزار دستگاه خودرو در گمرکات کشور وجود دارد، چرا ترخیص و تحویل نمیشوند؟ پرسش دوم اینکه چرا آمار ارائهشده از سوی وزیر صمت، با آمار اخیر گمرک و اظهارات چندی پیش وزیر اقتصاد همخوانی ندارد؟
روزنامه دنیای اقتصاد نوشت:همچنین این پرسش مطرح است که ارز این ۵۰هزار دستگاه خودرو از کجا تامین شده است؟ آیا بانک مرکزی این ارز را تخصیص و پرداخت کرده است؟ یا واردکنندگان خود دست به کار شدهاند؟ در کنار همه این پرسشها البته یک ابهام و پرسش کلی نیز وجود دارد، اینکه چطور ناگهان آمار ورود خودرو به گمرکات کشور آن هم در نخستین ماه سال با چنین شدتی بالا رفته است؟
طبق اظهارات وزیر صمت، کل ثبت سفارش انجامشده برای واردات خودرو، ۱۳۳هزار دستگاه است و تنها ۳۰درصد این تعداد وارد گمرکات کشور شده است. این آمار را مقایسه کنید با وعدهای که سیاستگذار پس از ابلاغ آییننامه داد و گفت ۱۰۰هزار دستگاه خودرو تا انتهای ۱۴۰۱ و ۱۰۰هزار دستگاه دیگر هم تا آخر بهار ۱۴۰۲ وارد میشود.
اما در باب پرسش نخست – چرا ۵۰هزار خودروی وارداتی به گمرک (به گفته وزیر صمت) ترخیص و تحویل نمیشوند – باید بخش ترخیص و تحویل را از هم جدا کرد. طبق قواعد گمرک، برای ترخیص هر کالایی از جمله خودرو، واردکننده باید اظهارنامه را به گمرک تحویل دهد. در این اظهارنامه مواردی مانند مشخص کردن منشأ ارز و همچنین تاییدیههای موردنیاز برای واردات هر کالا، قید میشود و گمرک در صورت تایید آن، مجوز ترخیص را صادر خواهد کرد.
با توجه به این قاعده، ۵۰هزار خودروی وارداتی به گمرک پس از تحویل اظهارنامه از سوی واردکنندگان و تایید آن از سوی گمرک امکان ترخیص دارند. بنابراین اینکه چرا ۵۰هزار خودروی مورد ادعای وزیر صمت ترخیص نشدهاند، به احتمال فراوان با موضوع اظهارنامه در ارتباط است. به عبارت بهتر، ممکن است اظهارنامه این خودروها از سوی واردکنندگان به گمرک ارائه نشده باشد، یا اظهارنامهها در پروسه بررسی هستند یا اینکه گمرک به آنها ایراد گرفته است.
روال کار معمولا به این شکل است که واردکنندگان خودرو پس از تعیینتکلیف تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی، خودروهای مدنظرشان را وارد گمرک میکنند. پس از ترخیص ارز از سوی بانک مرکزی، دو راه پیش روی واردکنندگان است. یکی اینکه با پول خود تامین ارز کرده و پس از واردات، ارز تخصیصدادهشدهشان را از بانک مرکزی بگیرند. راه دیگر نیز این است که واردکنندگان تا زمان دریافت ارز از بانک مرکزی صبر کرده و پس از آن، اقدام به واردات کنند.
حال اتفاقی که گاهی رخ میدهد این است که واردکنندگان بهعمد اظهارنامه خودروهای واردشده را به گمرک ارائه نمیکنند، زیرا بانک مرکزی ارز تخصیصی آنها را نمیدهد. در واقع آنها دچار این تردید میشوند که اگر اظهارنامه را بدهند و خودروهایشان را ترخیص کنند، آیا بانک مرکزی باز هم ارز تخصیصدادهشده را میدهد یا حالا که واردکنندگان خود تامین ارز کردهاند، این را توفیقی اجباری تلقی کرده و ارزی به آنها نمیدهد؟
به دلیل همین تردید است که واردکنندگان خودرو معمولا خودروهای واردشده را تا زمان تعیینتکلیف قطعی ارز اختصاصی بانک مرکزی، اظهار نمیکنند. از همین رو شاید ۵۰هزار دستگاه خودروی وارداتی مورد ادعای وزیر صمت نیز درگیر همین حاشیه شده باشد. جمعبندی این ماجرا این است که با فرض وجود ۵۰هزار دستگاه خودرو در گمرکات کشور، تا وقتی اظهار نشوند، عملا امکان ترخیص عرضه ندارند. در واقع خودروی اظهارنشده به گمرک، به نوعی حکم خودروی واردنشده را دارد. اما بخش دوم این پرسش، یعنی چرایی عدمتحویل تمام خودروهای ترخیصی، میتواند با مسائلی مانند پروسه شمارهگذاری خودروها در ارتباط باشد. گفته میشود پروسه شمارهگذاری یک خودروی تازهوارد نزدیک به ۴۵ روز طول میکشد.
ناهمخوانی در آمار واردات
اما پرسش و ابهام دیگری که درباره حضور ۵۰هزار دستگاه خودرو در گمرکات کشور وجود دارد، ناهمخوانی این آمار با آمارهای گمرک و وزیر اقتصاد است. گمرک کشور اوایل امسال اعلام کرد در سال گذشته حدود ۱۱هزار و ۳۰۰دستگاه خودرو به ارزش ۲۲۴میلیون یورو وارد شده است. همچنین وزیر اقتصاد گفت ۲۰هزار دستگاه خودرو در آستانه ورود به گمرکات کشور قرار دارند. احسان خاندوزی این را هم گفت که در سال قبل ۱۷هزار و ۳۰دستگاه خودرو وارد گمرکات کشور شده است. به گفته وی، از این تعداد، ۱۱هزار و ۳۰۰دستگاه ترخیص و نیمی از آنها پلاک شدهاند.
بههرحال وجود ابهامات و پرسشهای مطرحشده در این گزارش نشان میدهد پروسه واردات خودرو به دلیل خطاهای سیاستگذار، بهخصوص دستوری کردن واردات و بر هم زدن روال سابق (که کارکرد نسبتا درستی داشت)، روند مناسبی ندارد و بهنوعی هم واردکنندگان و هم متقاضیان خودروهای خارجی، سردرگم شدهاند. قرار بود با کمک واردات خودرو، بازار تنظیم شود و قیمتها بشکند، اما هیچکدام از این اتفاقات فعلا رخ نداده است و به نظر میرسد رانتی جدید نصیب بازار شده است.
۲۳۳۰۲