برخی رسانه‌ها با تقطیع بخشی از صحبت‌های وزیر آموزش و پرورش صحبت از «تفکیک جنسیتی در کتب درسی» به میان آوردند درحالی که مسئولان این وزارتخانه می‌گویند متناسب‌سازی برنامه درسی و محتوای آموزشی با در نظر داشتن تفاوت‌های جنسیتی به معنای کتاب جداگانه نیست.
به گزارش زیرنویس، رضا صحرایی، وزیر آموزش و پرورش روز ۲۱ آبان و در مراسم اختتامیه جشنواره ملی بهیندخت درباره تولید کتابهای درسی متناسب با جنسیت دانش‌آموزان در جمع خبرنگاران صحبت‌هایی کرد که بازتاب‌های مختلفی پیدا کرد.
صحرایی گفت: نیازهای اجتماعی یک دختر با نیازهای اجتماعی یک پسر فرق دارد.؛ این یک امر تعلیم و تربیتی و علمی است و ربطی به نگرش و مسائل از این دست ندارد. کتابهای دینی و تربیتی ما در مواردی با هم فرق دارد. مدارس ما زمانی که دخترانه باشد با زمانی که پسرانه باشد فرق دارند. برخی عادت دارند غلط شماری می‌کنند. مسائل کتابهای دینی در مورد دختران و پسران با هم فرق دارد.
* بر اساس سند تحول باید کتابهای درسی‌مان را متناسب با جنسیت دختران و پسران متفاوت کنیم
وزیر آموزش و پرورش در این مراسم با اشاره به جایگاه زن و خانواده در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش گفت: «این سند به ما می‌گوید که باید کتابهای درسی‌مان را متناسب با جنسیت دختران و پسران متفاوت کنیم و فرهنگ حیا در سراسر جامعه نهادینه شود، ساختار و سازمانی که برای دختران می‌بینیم باید متحول شود و خانواده از طریق مدرسه باید آموزش ببیند».
* آنچه منعکس شد
آنچه از صحبت‌های وزیر آموزش و پرورش در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها منتشر شد چیز دیگری شد. برخی نوشتند که وزارت آموزش و پرورش به دنبال تفکیک جنسیتی در مدارس است و برخی هم نوشتند که این وزارتخانه به دنبال تفکیک جنسیتی در کتب درسی است. رسانه‌های معاند هم این موضوع را دستمایه حمله به آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران قرار دادند.
* محتوای کدام‌ها تغییر می‌کند؟
علی فرهادی سخنگوی وزارت آموزش و پرورش روز بعد از سخنرانی وزیر آموزش و پرورش، در نشست خبری با خبرنگاران درباره تألیف کتابهای درسی بر اساس جنسیت دانش‌آموزان گفت: وزیر آموزش و پرورش درباره این موضوع توضیح داد اما اینکه محتوای برخی دروس ویژه دانش‌آموزان دختر و پسر باشد ناظر به دروس خاص مانند دینی، احکام، مهارت اجتماعی و شهروندی است.
وی ادامه داد: باید از طریق آموزش، مهارت‌های خاص را در دانش‌آموزان دختر و پسر تقویت کنیم و بخشی مربوط به احکام دینی است که برای دانش‌آموزان دختر و پسر متفاوت است.
سخنگوی آموزش و پرورش افزود: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی کار خود را شروع کرده است و اینکه چقدر آمادگی داریم قطعا کامل نیست اما کار شروع شده است و در پایان برنامه، اثرات مطلوب را مشاهده خواهیم کرد.
وی ادامه داد: انتظار داریم خانواده‌ها که بر فرزندان خود حساس هستند در این باره به ما کمک کنند و همانگونه که پارک‌های مخصوص بانوان ایجاد کردیم، در فضای آموزشی نیز باید در شرایط مورد نیاز محیط مناسب برای دانش آموزان دختر و پسر ایجاد کنیم.
* گلایه آقای وزیر: رسانه‌ای تیتر زده است تفکیک جنسیتی در آموزش و پرورش و یک صفحه تمام از یک روزنامه که مال بیت‌المال است را تباه کرده است
وزیر آموزش و پرورش ۲۳ آبان در همایش ملی آموزش و پرورش، ارتقای بهره‌وری، چالش‌ها، راهبردها و راهکارها، با گلایه از رسانه‌هایی که با قصد صحبت‌های او را تحریف کردند، گفت: در ستایشواره بهیندخت که برای تجلیل از مقام دختران برجسته است، بنده راهکاری از سند تحول را بیان کردم که می‌گوید برنامه درسی، فضای مدرسه و نظامات ما متناسب با نیازهای دختران و پسران باید بهینه شود.
وی ادامه داد: رسانه‌ای تیتر زده است تفکیک جنسیتی در آموزش و پرورش و یک صفحه تمام از یک روزنامه که مال بیت‌المال است را تباه کرده است. همین افراد و همین ذهنیت عامل بهره‌ور نشدن کشور است.
* سند تحول بنیادین آموزش و پرورش چه می‌گوید؟
در راهکار ۱ـ۱ سند تحول به طراحی، تدوین و اجرای برنامه درسی ملی بر اساس اسناد تحول راهبردی و بازتولید برنامه‌های درسی موجود با تأکید بر:
الف) متناسب‌سازی حجم و محتوی کتب درسی و ساعات و روزهای آموزشی با توانمندی‌ها و ویژگی‌های دانش‌آموزان
ب) حاکمیت رویکرد فرهنگی- تربیتی در تولید محتوا و تقویت شایستگی‌های پایه دانش‌آموزان.
ج) بهره‌مندی فزون‌تر از روش‌های فعال، خلاق و تعالی‌بخش
د) بهره‌گیری از تجهیزات و فناوری‌های نوین آموزشی و تربیتی در راستای اهداف
ه) توجه بیشتر به تفاوت‌های فردی به ویژه هویت جنسیتی دانش‌آموزان و تفاوت‌های شهری و روستایی
راهکار ۲ـ۱۴: «متناسب سازی فضاهای فیزیکی، آموزشی و تربیتی با نیازهای ویژه و تفاوت‌های جنسیتی دانش‌آموزان با تأکید بر فراهم آوردن الزامات نهادینه‌سازی فرهنگ ایمانی و عفاف و پوشش و رعایت احکام محرمیت در محیط»
راهکار ۲ـ۱۶: «رعایت اقتضائات هویت جنسیتی ( پسران و دختران ) و ویژگی‌های دوران بلوغ دانش‌آموزان در برنامه‌های درسی و روش‌ها و برنامه‌های تربیتی ضمن توجه به هویت مشترک آنان»
* متناسب‌سازی برنامه درسی و محتوای آموزشی با در نظر داشتن تفاوت‌های جنسیتی، لزوماً به معنای داشتن کتابهای درسی متفاوت برای دختر و پسر نیست
وزارت آموزش و پرورش در خصوص این موضوع یادداشتی را هم منتشر کرد و نوشت: برنامه درسی، فقط کتاب درسی نیست، بلکه نقشه کلی است که مسیر یادگیری و تربیت دانش‌آموزان را ترسیم می‌کند. در ترسیم این مسیر یادگیری، باید علاوه بر توجه به جهات مشترک هویتی دانش‌آموزان، به تفاوت‌های آنها هم توجه داشت و -مثلا- موقعیت‌ها و اماکن یادگیری یا محتواهای آموزشی را به گونه‌ای آماده نکرد که صرفاً برای یک گروه از دانش‌آموزان (مثلا دانش‌آموزان شهری، یا دانش‌آموزان پسر)، مطلوب و قابل استفاده باشد.
اتفاقا این رویکرد به برنامه درسی به این معناست که عدالت جنسیتی را بین دانش‌آموزان برقرار کند تا مثلاً دانش‌آموز دختر به خاطر دختر بودنش، از برخی حقوق خود محروم نشود. از این منظر، «برنامه درسی حساس به هویت جنسیتی دانش‌آموزان» اقدامی در راستای توجه بیشتر به تفاوت‌های فردی و در راستای عدالت است.
متناسب‌سازی برنامه درسی و محتوای آموزشی با در نظر داشتن تفاوت‌های جنسیتی، لزوماً به معنای داشتن کتابهای درسی متفاوت برای دختر و پسر نیست، زیرا در برخی دروس (همانند ریاضی و علوم و …) که چنین چیزی معنا ندارد و در عمده مطالب این دروس، تفاوتی بین دختر و پسر نیست. مهم‌ترین مصادیق این متناسب‌سازی را می‌توان این‌گونه برشمرد:
– در برخی از موضوعات مرتبط با مسئله سبک زندگی یا احکام و نیازهای اختصاصی هر یک از دو جنسیت یا مشاغل و حرفه‌ها، مطالب مورد نیاز دختر و پسر متفاوت است. گاهی این تفاوت‌ها به اندازه‌ای است که برای آن، به کتاب درسی مستقل نیاز باشد (مثال: «کتاب مدیریت خانواده و سبک زندگی» در پایه دوازدهم که ناظر به آماده کردن دختران و پسران برای ایفای نقش‌های اختصاصی آنان در خانواده است و لذا در حال حاضر، یک ویرایش پسرانه و یک ویرایش دخترانه دارد).
گاهی نیز این تفاوت‌ها به اندازه یک کتاب درسی مستقل نیست و در حد یک یا دو فصل مستقل نیاز دارد (مثال: «کتاب تفکر و سبک زندگی» پایه هفتم که یک کتاب مشترک دختران و پسران دارد و یک ضمیمه اختصاصی برای دختران که شامل مباحث اختصاصی دختران در زمینه بلوغ و تغییرات جسمی و روحی آن دوره متناسب با دختران و بخشی از احکام حجاب است. مثال دیگر، تفاوت‌های دختران در احکام است که در کتابهای درسی دینی باید به آنها پرداخته شود.)
گاهی نیز این تفاوت در حد تفاوت یک رشته در هنرستان‌های فنی‌و‌حرفه‌ای یا کاردانش است. به عنوان نمونه، رشته‌های «دوخت لباس عروس»، «تربیت کودک» یا رشته «مدیریت خانواده» (که به هنرهای خانه‌داری می‌پردازد) از جمله رشته‌هایی هستند که اختصاصی دختران تعریف شده‌اند، زیرا با ویژگی‌های زنانه تناسب بیشتری دارند و در برابر، «حمل و نقل»، «ناوبری»، «متالوژی (ریخته‌گری)» و «صنایع فلزی» از رشته‌های اختصاصی پسران هستند، چرا که متناسب با ویژگی‌های مردانه هستند.
دیگر مصداق مهم متناسب‌سازی کتابهای درسی و محتوای آموزشی با هویت جنسیتی دانش‌آموزان، در نظر گرفتن تناسب و توازن تصاویر و طراحی‌های موجود در کتاب متناسب با نگاه دخترانه و پسرانه است.
در طراحی کتاب درسی، این مهم است که هم دانش‌آموز دختر و هم دانش‌آموز پسر، احساس کنند که کتاب، برای آنها نگاشته شده و دخترانگی یا پسرانگی آنها را نادیده نگرفته است. لذا، توجه به متوازن بودن تصاویر دو جنس (در عین رعایت ارزش‌های اخلاقی و دینی)، حضور متوازن زنان و مردان در میان شخصیت‌ها، داستان‌ها و متن ها و حتی اسامی به کار برده شده نیز بخشی از این متناسب‌سازی است.
به گزارش فارس، چند سال پیش نیز یکی از روزنامه‌ها مدعی شده بود که آموزش و پروش مدارس را مکلف کرده کارنامه دانش آموزان را فقط به پدران بدهند و ارائه کارنامه به مادران ممنوع است.
منبع:فارس
