کودکان قربانی جنگ و غزه گورستان کودکان

اگرچه در کشورهای مختلف روزهای دیگری به عنوان روز کودک اختصاص دارد. از جهت تاریخی این توجه به کودکان به پیامدهای تأسف بار جنگ جهانی دوم باز می گردد که کودکان بیشترین قربانیان این جنگ بودند. نه تنها جان خود را از دست دادند، بلکه در پی جنگ دچار آوارگی و بی خانمانی، اسارت و درماندگی، از دست دادن خانواده و بی سرپرستی، فقر و سوءتغذیه، مشکلات جسمی، روحی روانی و عاطفی بسیاری هم شدند.

در جهت بهبود شرایط زندگی و آینده کودکان جهان خصوصا در کشورهای در حال توسعه و حفاظت از کودک و توجه به حقوق، سلامت، آموزش و عدالت، ایمنی و پیشگیری و مدیریت مشکلات در شرایط اضطراری، سازمان یونیسف در سال ۱۹۵۳در مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسید. در ۲۰ نوامبر سال ۱۹۵۹ بیانیه حقوق کودک مصوب شد و پیمان‌نامه حقوق کودک نیز در تاریخ۲۰ نوامبر ۱۹۸۹ توسط سازمان ملل متحد به تصویب رسانیده شده بود. این پیمان نامه حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کودکان را در قالب یک معاهده بین المللی بیان می کند.

کودکان بزرگ ترین سرمایه هر کشوری هستند که باید از ابعاد مختلف به آنها حتی از زمان قبل از تولد، حین و پس از تولد، دوران نوزادی و مراحل مختلف کودکی و نوجوانی توجه جدی شود. رویکرد به هنگام و بهینه با برنامه ریزی‌های مناسب و منسجم به این مراحل باید در اولویت باشد که تا سن هیجده سالگی را هم شامل می شود. هر عاملی در طی این روند می تواند بر رشد و نمو، روح و جسم، آینده و سرنوشت کودک تأثیر بگذارد. محیط پرورش کودکان چه در سطح خانواده، جامعه و سرزمین باید همراه را آرامش و شرایطی باشد که کودک بتواند به بهترین نحو کودکی خود را سپری کند و از حق سلامت، ایمنی، آموزش، آسایش، رفاه، به ورزی، بازی، شادی و نشاط و … بهره ببرد.

قابل توجه است که واحد کودکان و جوانان بنیاد جهانی زنان از ابتدای ماه نوامبر تا ۱۹ نوامبر را به عنوان روزهای پرهیز از خشونت علیه کودکان نام گذاری کرده است. این روزها در نهایت به ۲۰ نوامبر و روز جهانی کودک متنهی می شود. شعار امسال “پرهیز از خشونت و سوءرفتار علیه کودکان و جوانان” نام گذاری شده است. اما متأسفانه این روزها، دنیا شاهد جنگ و خشونت در نقاط مختلف جهان بوده و باز هم مردم عادی، خصوصا کودکان، قربانی جنگ و مناقشات می شوند.

لازم به ذکر است که در قوانین بین المللی حقوق بشر و اخلاق پزشکی نکات مهمی مور توجه قرار گرفته است. از جمله این نکات می توان از اصل “بی طرفی پزشکی” (medical neutrality)با تأکید بر ضرورت ارائه خدمات پزشکی به همه بیماران و افراد نیازمند خدمت پزشکی فارغ از رنگ و نژاد و آیین و مذهب و مصونیت مراکز درمانی و کادر پزشکی و آمبولانس ها از هر گونه حمله در جنگ ها و مناقشات نام می برد. هر گونه حمله به مراکز درمانی و آمبولانس، بر اساس کنوانسیون ژنو نیز به عنوان جنایت جنگی محسوب می شود. متأسفانه فجایعی که در چند هفته اخیر در غزه اتفاق افتاد، به گفته مقامات یونیسف، منجر به تبدیل شدن غزه به گورستان کودکان و دفن حقوق بشر و نابودی آینده کودکان این منطقه در زندانی بدون سقف شده است.

و فراموش نشود که جنگ و خشونت بر جسم و جان کودکان تأثیر می گذارد و آینده کودکان را تباه می کند. خشونت، خشونت می آورد و نفرت، نفرت می آورد. چرخه خشونت و نفرت، به کشته شدن کودکان و تباهی آینده کودک و از بین رفتن کودکی او متنهی می شود. به قول شادروان قیصر امین پور:

“به امید پیروزی واقعی

نه در جنگ

که بر جنگ!”

در این روزها سیاستمدارانی که شاهد این جنگ و خشونتی هستند که در آن کودکان معصوم و مردم بی گناه آسیب دیده و از بین می روند، در این گناه سهیم هستند. سکوت و بی عملی سیاستمداران، نوعی غفلت و سوءرفتار با کودکان (کودک آزاری) محسوب می شود.

به سروده سهراب سپهری:

“جای مردان سیاست بنشانید درخت

که هوا تازه شود…”

لطفا اجازه بدهید کودکان کودکی کنند، در صلح و صفا، آرامش و آسایش

این حق همه کودکان جهان است.

اما، دنیا این روزها برای کودکان امن نیست!

*استاد سابق دانشگاه علوم پزشکی تهران

۲۳۳۲۳۳