زلزله ۸ ریشتری مربی استقلال/ کنایه‌هایی که از آدرس مستقیم سر راست‌تر بود

مهدی هاشمی نسب نام کوچکی در این فوتبال نیست. یک بازیکن ملی و ستاره استقلال و پرسپولیس که عمرش را در فوتبال گذرانده و هر حرف و نکته‌ای که به ذهن او برسد و بگوید، باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد. هاشمی نسب با آن کارنامه و اعتبار کسی نیست که بی‌دلیل حرفی بزند یا کاری کند.

اما بعضی حرف‌ها آنقدر اثرگذار هستند – اینجا فعلاً به تاثیر مثبت یا منفی حرف کاری نداریم – که دیگر نیازی به شناسایی گوینده نیست. دامنه اثرات این حرف‌ها آنقدر وسیع و مهم هستند که آنها نیز باید پیگیری شوند، حتی اگر یک فرد گمنام گفته باشد.

در مورد جایگاه مربی استقلال که دیگر چیزی نگوییم بهتر است، یکی از دو قطب پرطرفدار فوتبال ما و مدعی همیشگی قهرمانی در هر جام که در راس کادر فنی خود رکورددار بازی ملی را دارد، کاپیتان لالیگایی ایران در جام جهانی و جام ملتها.

با این مقدمه نگاه کنید به حرف‌های اخیر مهدی هاشمی نسب که مثل یک زلزله ۸ ریشتری فوتبال ایران را تکان داد؛ «متاسفانه برخی‌ها که نه می‌توانند از گل‌گهر دل بکنند و نه برخلاف ظاهر دل در گروی استقلال دارند، مشغول سمپاشی هستند تا مواجب خود را از راه دور حلال کنند. هشدار می‌دهیم آقایان! استقلال را وارد بازی مافیا نکنید. اگر این شیطنت‌ها و مطالب و مصاحبه‌های سفارشی ارسالی از تهران ادامه داشته باشد، بدون رودربایستی با ذکر نام و نشانی کامل‌تر، شما را به طرفداران استقلال معرفی خواهیم کرد. شما به فکر خودتان و آینده‌تان باشید و به جای اینکه این ور و آن ور بنشینید و پشت کادر فنی استقلال حرف بزنید، تمرکزتان روی کارتان باشد و فردا روزی که باختید دوباره کل مملکت را مقصر شکست‌تان نکنید! در کمال تاسف باز به نظر می‌رسد برخی دشمنان دوست‌نمای استقلال که در طول نیم‌فصل جاری به اهداف شوم خود نرسیده‌اند، این بار از سادگی یک باشگاه نجیب و با امکانات سواستفاده می‌کنند.»

می‌دانیم که هاشمی نسب بابت توضیح همین حرف‌ها به کمیته اخلاق دعوت شده و اصلاً وظیفه رسیدگی به این حرف‌ها بر عهده آنهاست. ما به عنوان یک شنونده و یک عضو از خانواده فوتبال تنها به سوالات ذهنی خودمان فکر می‌کنیم و نقشی در سرنوشت این پرونده نداریم، منتظریم تا تکلیف مشخص شود.

نکته اول در این نوع ادبیات – که حتماً با فکر انتخاب شده – جابجایی معنی کنایه است. در ادبیات فارسی گوینده وقتی از کنایه استفاده می‌کند که نخواهد آدرس مشخص و دقیقی بدهد. او با دادن نشانه‌ها ذهن مخاطبان را به سمت هدف هدایت می‌کند. این تعریفی است که ما از کنایه در ادبیات فارسی داریم اما هاشمی نسب جوری از کنایه استفاده کرده که اگر آدرس مستقیم و مشخص می‌داد به مراتب راحت‌تر بود!

پس همین جا این تهدید تکراری که «دفعه بعد با اسم و آدرس مشخص حرف می‌زنم» کارکرد خود را از دست می‌دهد! اگرچه به شکل کلی هم در فوتبال ما و اصلاً در جامعه ما کارکرد وعده افشاگری مدت‌هاست که از بین رفته و دیگر توجه کسی با این تهدید به گفتمان جلب نمی‌شود!

دوم اینکه در این حرف‌ها اتهاماتی هست که به شکل جدی فوتبال ایران را تهدید می‌کند. حتماً باید به این اتهامات رسیدگی شود، حجم آن آنقدر بزرگ هست که در کنار نام گوینده با آن پیشینه و اعتبار و مخاطب احتمالی که همه حدس می‌زنیم (!) به وسعت ابعاد پرونده می‌افزاید.

حتی اگر کلمه «مافیا» در میان این اتهامات وجود نداشت باز ظن مافیایی به ذهن هر شنونده‌ای متبادر می‌شد! اینجا او خیال همه را راحت کرد و لپ کلام را گفت!

اما نکته سوم تحلیلی است که برخی از این حرف‌ها ارائه کرده‌اند. «خوزه مورینیو» جمله معروفی دارد که می‌گوید: «فوتبال از مصاحبه مربیان قبل از بازی آغاز می‌شود» مورینیو یک سبک منحصر به فرد در مربیگری دارد که خیلی‌ها بعد از موفقیت‌های او در این دو دهه از این سبک پیروی می‌کنند یا حداقل به صورت موردی در مواقع مختلف از او الگوبرداری کرده‌اند.

در این سبک از کار مربیگری هر کدام از اعضای کادر فنی در کنار وظیفه تخصصی خود، بخشی از یک کار تیمی را هم بر عهده دارند. مواقعی که سرمربی تشخیص می‌دهد، برای پوشش هر نکته فنی درون زمین جنجالی بیرون زمین درست می‌کنند تا توجه رسانه‌ها و کارشناسان بیشتر معطوف آن شود و این فرصت را به سرمربی و کادر فنی بدهد تا آن ضعف را برطرف کنند.

به عبارت ساده‌تر مورینیو این راهکار را نشان فوتبال داد که می‌توانید از حاشیه به نفع کار فنی استفاده کنید. هستند کسانی که این جور تحلیل می‌کنند که اعضای کادر فنی و رسانه‌ای جواد نکونام و باشگاه استقلال گاهی به عمد از چنین امکانی در مصاحبه‌ها استفاده می‌کنند تا حواس‌ها از یک مسئله دیگر پرت شود.

حتی اگر این تحلیل درست باشد ظرافتی در آن وجود دارد. اینکه آن حاشیه نباید خیلی بزرگ شود که کار دست تیم خودی هم بدهد و اینکه نباید در اجرای این برنامه مرتکب اشتباهی شد که پیامدهای استفاده از کلمات گریبان تیم را بگیرد.

و نکته آخر پیش کشیدن پای دیگران در یک ماجرای دو نفره است. قبلاً هم در فوتبال ایران این روش استفاده کرده‌اند و حتماً تشخیص آنها در لحظه چنین بوده که این کار می‌تواند به شرایط و به بهبود شرایط تیم کمک کند. در واقع باشگاه نجیب و پر امکاناتی که در این متن از آن یاد شده همان نقشی را ایفا می‌کند که قبلاً افراد منسوب به تیم رقیب یا قبل‌تر دست‌های پشت پرده بر عهده داشتند!