بهناز عسگری خبرنگار اطلاعات نوشت: دکتر هادی زارع زردینی، معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان یزد در گفتگو با خبرنگار روزنامه اطلاعات می‌گوید: با توجه به شروع فصل سرد، احتمال رخداد بیماریهای پرندگان علی‌الخصوص بیماری آنفلوآنزای فوق حاد بسیار زیاد است، لذا مسئولان واحدهای پرورش مرغ تخم‌گذار و گوشتی باید به منظور پیشگیری از بروز چنین […]
بهناز عسگری خبرنگار اطلاعات نوشت: دکتر هادی زارع زردینی، معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان یزد در گفتگو با خبرنگار روزنامه اطلاعات می‌گوید: با توجه به شروع فصل سرد، احتمال رخداد بیماریهای پرندگان علی‌الخصوص بیماری آنفلوآنزای فوق حاد بسیار زیاد است، لذا مسئولان واحدهای پرورش مرغ تخم‌گذار و گوشتی باید به منظور پیشگیری از بروز چنین بیماری‌هایی نسبت به رعایت مواردی چون جلوگیری از ورود پرندگان وحشی به محل نگهداری مرغ‌ها، رعایت اصول بهداشتی و امنیت زیستی در مرغداری‌های صنعتی، ضدعفونی کامل محل پرورش مرغ و تجهیزات آن قبل از جوجه‌ریزی، ممانعت از ورود حیوانات دیگر به عنوان ناقلین مکانیکی به محل پرورش مرغ و اعلام هر نوع کاهش شدید مصرف دان، کاهش شدید تولید یا افزایش تلفات به نزدیک‌ترین پست دامپزشکی اقدام نمایند.
وی می‌افزاید: از شکار و نگهداری پرندگان مهاجر و بومی آبزی خودداری کنید. اهالی روستاها از رها کردن ماکیان به صورت چرای آزاد خودداری و آنها را در مکان‌های سرپوشیده نگهداری نمایند، چون امکان انتقال بیماری به طیور بومی از طریق تماس با پرندگان وحشی وجود دارد. گوشت مرغ را به جای مراکز غیرمجاز و عرضهکنندگان و کشتارکنندگان دوره‌گرد، به صورت بسته‌بندی‌شده تازه یا منجمد از مراکز مجاز تهیه کنید.
فصل مشترک پزشکی و دامپزشکی
علی‌اکبر تاج‌فیروزه، کارشناس مبارزه با بیماریهای دانشگاه علوم پزشکی استان یزد می‌گوید: اهمیت توجه به بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان بر همگان آشکار است.
اخیرا بیماریهای مهمی مانند جنون گاوی، سارس، آنفلوآنزای پرندگان و ابولا نیز توجه جهانیان را به بیماریهای زئونوز دو چندان کرده است که عوارض و تبعات خاص آنها توجه ویژه می‌طلبد.
وی با بیان این که براساس گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت، از میان ۱۷۰۹ عامل بیماری‌زا، ۸۳۲ عامل از حیوانات به انسان منتقل می‌شوند می‌افزاید: عوامل ایجادکننده این بیماری‌ها شامل باکتری، ویروس، انگل و قارچ بسیار متنوع هستند، بیماریهای قابل انتقال میان انسان و حیوان، فصل مشترک دو حرفه پزشکی و دامپزشکی است که از نظر حفظ سلامت و بهداشت جوامع انسانی و دامی دارای اهمیت بسزایی است.
گروهی از این بیماری‌ها نظیر هاری، سیاه‌زخم و تب دره ریفت، به دلیل تلفات دام‌ها موجب ضرر و زیان قابل توجه اقتصادی می‌شوند.
بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان از دو جنبه اقتصادی و بهداشت عمومی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. تعدادی از این بیماری‌ها برای اولین بار ظاهر شده، درحالی که بسیاری از آنها پس از دوره‌های خاموشی بار دیگر تظاهر یافته‌اند. برخی از این بیماری‌ها نظیر هاری، تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو و طاعون به دلیل بروز همه‌گیری و احتمال مرگ و میر در انسان موجب رعب و وحشت می‌شوند. در تداوم انتقال برخی از این بیماری‌ها انتقال انسان به انسان بارز و شایع می‌گردد که نمونه آن تب کریمه کنگو است.
روز ۱۵ تیر ماه به عنوان «روز ملی مبارزه با بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوانات» نامگذاری شده و سازمان‌های بین‌المللی نیز اقدام به اعلام روز جهانی بیماریهای زئونوز در تاریخ ۶ جولای کرده‌اند، زیرا در ۶ جولای ۱۸۸۵ لویی پاستور اولین واکسن ضد هاری را که موجب نجات یک مورد حیوان‌گزیده شد به جهان معرفی کرد.
هاری کشنده است
تاج‌فیروزه می‌گوید: از سال ۲۰۰۷ میلادی، روز ۲۸ سپتامبر مصادف با ۶ مهر به نام روز جهانی مبارزه با هاری نامگذاری شده که سالروز فوت لویی پاستور است. هاری از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین بیماریهای قابل انتقال از حیوان به انسان است و هنوز هم به عنوان یک بیماری کشنده اهمیت دارد.
بیماری هاری، سبب التهاب مغز در انسان یا حیوان می‌شود و تاکنون تقریبا هیچ‌کس از آن جان سالم به در نبرده است. شایعترین راه انتقال این بیماری از طریق وحوش پستاندار اهلی و وحشی است، لذا جهت جلوگیری از ابتلای فرد به بیماری باید کلیه افراد حیوان‌گزیده تحت درمان پیشگیری قرار گیرند.
بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت سالانه ۵۹ هزار نفر در دنیا به دلیل ابتلا به هاری جان خود را از دست می‌دهند.
در کشور ما در سال ۱۴۰۱ تعداد ۱۴ نفر به علت ابتلا به هاری جان خود را از دست داده‌اند و در استان یزد آخرین مورد مرگ ناشی از هاری در سال ۱۳۸۵ اتفاق افتاد. با انجام اقدامات مؤثر درمان پیشگیری بیماری از آن سال به بعد، مورد مرگ ناشی از بیماری هاری در استان نداشته‌ایم.
باتوجه به این که کشور ایران در منطقه اندمیک بیماری هاری طبقه‌بندی شده، هرگونه گزش توسط حیوانات مخزن بیماری، مشکوک به هاری تلقی شده و نیازمند اقدامات درمان پیشگیری از بیماری می‌باشد. هرسال هزینه‌های زیادی در کشور صرف تأمین سرم و واکسن ضد هاری جهت درمان پیشگیری از هاری جهت افراد حیوان‌گزیده می شود.
سال ۱۴۰۱ در کشور برای حدود ۳۲۰ هزار و ۱۱ نفر مورد حیوان گزیدگی، درمان پیشگیری از هاری ارائه شده که این رقم در استان یزد چهار هزار و ۶۷۷ نفر بوده است. بیشترین گزش‌ها در کشور توسط سگ اتفاق افتاده و این در حالی است که در استان یزد، گربه سهم اصلی گزش‌ها را به خود اختصاص می‌دهد.
پارسال در استان یزد، ۱۵ کانون بیماری هاری حیوانی و امسال نیز تا کنون پنج کانون بیماری هاری شناسایی شده است که خوشبختانه با اقدامات درمان پیشگیری مؤثر، مورد ابتلا به هاری انسانی نداشته‌ایم. با توجه به افزایش روند موارد حیوان‌گزیدگی در چند سال اخیر و درمان رایگان، هزینه بسیاری به اقتصاد کشور تحمیل می‌شود.
لذا کاهش موارد حیوان‌گزیدگی و کنترل بیماری در حیوانات از طریق واکسیناسیون حیوانات از اهمیت بسیاری برخوردار است.
درمان پیشگیری از بیماری هاری شامل شستشوی ۱۵ تا ۲۰ دقیقه‌ای زخم، تجویز ایمونوگلبولین و واکسن هاری به صورت ۲۴ ساعته در اتاق‌های درمان پیشگیری هاری در سطح استان توسط پرسنل دوره‌دیده به صورت رایگان انجام می‌شود.
روش‌های انتقال بیماریهای زئونوز
این کارشناس با بیان آن که بیماریهای زئونوز از روش‌های مختلف قابل انتقال هستند می‌گوید: این بیماری‌ها از طریق تماس مستقیم و به دلیل وجود عامل بیماری‌زا در ادرار، بزاق، خون یا مدفوع حیوان و تماس مستقیم با آنها به انسان منتقل می‌شود. موارد انتقال از طریق هوای آلوده‌شده به ترشحات و آب آلوده به این موارد نیز وجود دارد.
بیماری زئونوز در صورت تماس با ناحیه‌ای که حیوانات آلوده در آن حضور داشته‌اند یا در آن زندگی می‌کنند یا با لمس جسمی که توسط حیوان آلوده درگیر شده است، به طور غیرمستقیم منتقل می‌شوند.
تاج فیروزه با بیان این که زئونوزها می‌توانند از حیوان آلوده به سایر حیوانات و حتی انسان منتقل شوند می‌افزاید: مهم‌ترین این ناقلین، کنه‌ها، پشه‌ها، شپش و کک هستند که نمونه‌ای از بیماری‌هایی که منتقل می‌کنند به ترتیب شامل تب کریمه کنگو، دنگ، تب راجعه و طاعون است.
بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان می‌تواند از طریق محصولات غذایی حیوانی ناشی از آلودگی یا پخت نامناسب مواد غذایی نیز به انسان منتقل شوند. فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه، گوشت یا تخم‌مرغ کاملا پخته نشده، میوه و سبزیجات خام آلوده به مدفوع حیوان آلوده از جمله عوامل انتقال بیماری است.
وی دیگر عواملی را که موجب انتقال و افزایش سریع بیماریهای زئونوز می‌شود تغییرات آب وهوایی و مصرف بی‌مورد آنتی‌بیوتیک‌ها در انسان و دام دانسته و تأکید می‌کند: با توجه به مصرف روزانه فرآورده‌های دامی و احتمال تماس با حیوانات حتی در مناطق شهری و تمایل جامعه به نگهداری حیوانات در منزل، همه آحاد جامعه در معرض خطر ابتلا به بیماریهای زئونوز میباشند، ولی برخی بیشتر در معرض خطر هستند، از جمله روستاییان، کشاورزان، دامداران، کارکنان کشتارگاه‌ها و افرادی که در صنایع شیر و گوشت فعالیت دارند، کارکنان باغوحشها یا فروشگاه‌های حیوانات خانگی یا افرادی که روزانه با حیوانات تماس دارند.
پیشگیری از ابتلا
تاج فیروزه می‌گوید: به منظور پیشگیری از انتقال بیماری، باید به نکاتی چون کنترل این بیماری‌ها، ارتقای هماهنگی بین‌بخشی و بهداشت محیط جهت مهار آنها در دام‌ها، استفاده از روش‌های مؤثر تشخیص، نظام ثبت و گزارشدهی و… درباره بیماریهای زئونوز و همچنین آموزش جامعه و ارتقای آگاهی توجه داشت.
وی توصیه می‌کند: از فرآورده‌های دامی موردتأیید سازمان‌های مرتبط استفاده کنید، در مناطق روستایی در صورت مصرف فرآورده‌های دامی به طور مناسب آن فرآورده را از عوامل بیماری‌زا پاک نمایید، گوشت کاملا پخته‌شده مصرف کنید.
در صورت مشاهده موش‌های صحرایی، به خانه بهداشت یا مرکز جامع سلامت گزارش دهید.
دامداران در هنگام تماس با دام از لباس‌های مجزا استفاده کنند، پس از تماس با دام آنها را از تن درآورند و در صورت مشاهده علایم بالینی در دام به دامپزشکی مراجعه نمایند. ذبح دام باید در کشتارگاه انجام شود.
از خوردن آب چشمه یا رودخانه خودداری کنید. در صورت گزش توسط حیوانات سریعا به نزدیک‌ترین مرکز خدمات جامع سلامت بروید و اگر حیوان خانگی دارید به طور دوره‌ای برای تجویز واکسیناسیون و داروهای لازم به دامپزشکی مراجعه کنید.
