شهرزاد عبدیه در یادداشتی در ضمیمه خانواده امروز روزنامه اطلاعات نوشت: گفتگوی انعکاسی در واقع دریچه ای است به دنیای فرد مقابل تا به او نشان دهیم، او را به دور از هر نوع قضاوت و پند و اندرز شنیده ایم. همانطور که آینه فقط تصویر مقابل را منعکس می کند و ما در برابرش […]
شهرزاد عبدیه در یادداشتی در ضمیمه خانواده امروز روزنامه اطلاعات نوشت: گفتگوی انعکاسی در واقع دریچه ای است به دنیای فرد مقابل تا به او نشان دهیم، او را به دور از هر نوع قضاوت و پند و اندرز شنیده ایم. همانطور که آینه فقط تصویر مقابل را منعکس می کند و ما در برابرش احساس ناراحتی و قضاوت شدن نداریم؛ در گفتگوی انعکاسی هم هدف این است که به فرد مقابل این پیام را منتقل کنیم که بدون قضاوت، به درستی او را شنیده ایم. این فضا به فرد احساس امنیت و شنیده شدن می دهد و چه چیزی بهتر از این که اینگونه فرد امن فرزندانمان باشیم؟
خوب گوش کنید، خوب پاسخ دهید
اگر بخواهیم، گفتگوی انعکاسی را در چند جمله کوتاه توضیح بدهیم، باید بگوییم گفتگوی انعکاسی چیزی نیست جز مهارت خوب گوش دادن و خوب پاسخ دادن، پاسخی عاری از هر نوع قضاوت، پیشداوری، تائید، رد، نصحیت یا حتی سئوال.
در گفتگوی انعکاسی ما با انعکاس درست و بموقع احساس یا محتوای کلام کودک یا نوجوان، به طور غیرمستقیم به او این پیام را می دهیم که درکش می کنیم، بدون این که قضاوتش کنیم و او می تواند به راحتی با ما سخن بگوید، بنابراین اگر از این به بعد خواستید فرزندتان را به صحبت کردن تشویق کنید به جای غر زدن و اصرار و پافشاری بر این موضوع که پدر و مادر بهترین دوست بچه هایشان هستند و آنها باید همه چیز را بدانند، از تکنیک گفتگوی انعکاسی استفاده کنید.
اما مراقب باشید که در استفاده از تکنیک گفتگوی انعکاسی اول از همه عواطف کودکتان را درست شناسایی کنید و در انعکاس های خودتان از کلمات درست بهره بگیرید. حواستان باشد که علاوه برای این که به دقت به حرف های کودک یا نوجوانتان گوش می دهید، حتما به حرکات بدن او یا به عبارت بهتر زبان بدنش هم توجه کنید. پس اگر مطمئن نیستید که کلام یا احساس او را به درستی درک و شناسایی کرده اید، از هر گونه انعکاسی خودداری کنید.
برای واضح تر شدن مطلب بد نیست با هم یک مثال را مرور کنیم: فرض کنید یک بعدازظهر دختر یا پسرتان با شادی به خانه آمده و با صدای بلند خطاب به شما می گوید: «مامان! مامان! من در آزمون آزمایشی قبول شدم و این دفعه نمره زبانم هم عالی شد.»
بهترین انعکاسی که در این زمان می توانید به او بدهید این است که بگویید: «از شادی توی پوست خودت نمی گنجی» با این جمله در واقع شما شادی که در کلام و رفتار او وجود دارد را به خوبی منعکس کرده اید.
انعکاس احساس یا محتوا
گفتگوی انعکاسی را می توان به طور کلی به دو قسمت انعکاس احساس و انعکاس محتوا تقسیم کرد.
انعکاس احساسات:
در انعکاس احساسات، همانطور که از نامش مشخص است، احساسات و عواطف را در کلاممان منعکس می کنیم، احساساتی که ممکن است مثبت، منفی یا مبهم باشند.
استفاده از گفتگوی انعکاسی نه فقط به والدین در برقراری ارتباط بهتر و درست تر با بچه ها کمک می کند، بلکه به طور غیر مستقیم به فرزندان می‌فهماند که والدین او را به درستی درک می کنند.
گفتگوی انعکاسی همچنین فرصتی را برای کودک یا نوجوان فراهم می کند تا بتواند بیشتر احساسات خودش را بشناسد.شناخت درست احساسات نیز باعث می شود فرد آمادگی لازم برای کاوش احساساتش را به دست آورد.
در برخی موارد ممکن است کودک یا نوجوانتان قادر به ادامه صحبت با شما نباشد و شما در رفتار او بی قراری و اضطراب را تشخیص دهید. در این شرایط استفاده از تکنیک انعکاس احساس می تواند مفید باشد. به طور مثال در این شرایط می توانید به فرزندتان بگویید:«به نظر می‌رسد چیزی که می‌خواهی درباره آن با من حرف بزنی، باعث نگرانی و اضطرابت شده است.»
انعکاس محتوا:
انعکاس محتوا به فرد مقابل این پیام را می دهد که ما منظورش را به درستی درک کرده ایم. به طور مثال فرض کنید فرزندتان به شما می گوید: «مامان نمی دونم چرا گفتی امروز می خواهی با من حرف بزنی، چون من آخر هفته اتاقم را مرتب نکردم؟»
در انعکاس این جملات شما می توانید بگویید: «فکر می کنی بی نظمی تو مشکل ایجاد کرده است؟»
انعکاس محتوا دارای کاربردهای متنوعی است و از جهات مختلفی می تواند به تعامل والدین با فرزندانشان کمک کند. استفاده بموقع از این تکنیک ارتباطی می تواند به گفتگوی شما جهت بدهد یا به شما کمک کند که از یک مرحله به مرحله دیگری بروید. همچنین در زمان هایی که کودک یا نوجوانتان به دلایلی می ترسد با شما صحبت کند یا احساس خطر و ترس دارد، انعکاس درست محتوا می تواند او را به صحبت کردن ترغیب کند.
گاهی هم به شما کمک می کند که زیاده گویی ها و پرحرفی های او را خلاصه کنید تا او بتواند افکارش را جمع و جور کند. نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که جمله شما در انعکاس محتوای سخنان فرزندتان باید متناسب با جملات او باشد و نه ساده تر و نه پیچیده تر.
انعکاس محتوا به شما این امکان را می دهد که برداشت خودتان از گفته های فرزندتان را وارسی و اصلاح کنید و به درستی متوجه منظور او بشوید.
مثلا فرض کنید دلبندتان به شما می گوید: از وقتی مریم به کلاس ما آمده است، همه به او توجه می کنند و حتی الهام هم با او دوست شده است. صبح ها دیگر اصلا دوست ندارم به مدرسه بروم.
در اینجا شما چه پاسخی می دهید؟ برای یک انعکاس خوب با هدف بالا می توانید به او بگویید:«به نظر می رسد که آمدن مریم باعث بی علاقگی تو نسبت به مدرسه شده است.»
