در گزارش زیر به بررسی لزوم آگاهی دادن به نوجوانان درباره ویژگی‌های دوران بلوغ پرداخته‌ایم.
جشن تکلیف یا همان جشن عبادت یکی از جشن‌های مذهبی است که وقتی دختر و پسر به سن معینی رسیدند و بالغ شدند با هدف شروع و انجام احکام الهی، برای آنها برگزار می‌شود. این جشن در مدرسه یا در برخی خانواده‌های مذهبی به‌صورت خانگی برگزار می‌شود و معمولا برای نوجوان تا سال‌ها خاطره‌انگیز خواهد بود.
اما نکته قابل توجه اینکه معمولا در اغلب مدارس، جشن تکلیف به‌عنوان یک انجام وظیفه به‌صورت نمادین برگزار می‌شود و آنچه که دیده می‌شود زرق و برق این‌گونه مراسم و هزینه‌هایی است که صرف برگزاری می‌شود. درواقع آن رسالت بزرگ اطلاع‌رسانی درخصوص بهداشت و تغییرات بلوغ در این جشن‌ها بازگو نمی‌شود و حتی اغلب مربیان هم در اطلاع‌رسانی در زمینه تغییرات جنسی و جسمی دوران بلوغ بی‌اطلاع و ناکارآمد بوده و آن جسارت لازم برای بیان و باز کردن یک‌سری مسائل ظریف و ریزبینانه‌ای را که مورد نیاز دانش‌آموز است، ندارند و در نهایت هم اغلب دانش‌آموزان متوجه هدف اصلی از برگزاری جشن تکلیف نمی‌شوند؛ چون هنوز به پرسش‌های بلوغ جسمی و جنسی‌شان که لازمه رسیدن به آرامش روانی و رفتاری است پاسخ داده نشده و یک‌دفعه به بحث اعمال و فرایض دینی رسیده‌اند. نوجوانی که از نظر جسمی و جنسی هنوز ناکامل است و نمی‌داند درچه مرحله‌ای قرار دارد و هویت گمشده خود را پیدا نکرده، معلوم است که بی‌توجه به فرایض دینی می‌شود و این موضوع برایش نهادینه نخواهد شد. چه بسا بسیاری از نوجوانان در همین دوره بلوغ است که سرکش و نافرمان شده و اغلب دین‌ستیز و جنگجو می‌شوند. ازهمه مهم‌تر اینکه محتوای چنین جشن‌هایی در ناخودآگاه دانش‌آموز چنین القا می‌کند که صحبت و پرسش درخصوص برخی مسائل دوره بلوغ شرم‌آور است و درزمره اسرارمگو قرار دارد.
توجه به مقوله تغییرات بلوغ
سیدجواد موسوی، کارشناس دینی و مشاور کودک با اشاره به اینکه باید والدین با زبانی ساده و بدون پیچیدگی، شرایط بلوغ را برای نوجوانان تشریح کنند و به او اطلاعاتی متناسب با سن و پیشرفت مراحل بلوغ ارائه دهند، می‌گوید: نوجوان تازه بالغ باید پیش از شروع تغییرات عمده جسمی از یک‌سری علائم و تغییرات بلوغ آگاه شود و بداند که در حال پشت سر گذاشتن دوران کودکی و ورود به برهه نوجوانی است و جامعه و اطرافیان انتظار‌هایی متناسب از او دارند. نوجوان باید در دوران بلوغ روش‌های حفظ سلامتی را بشناسد و بداند چه چیزی بهداشت جسم و روان او را به خطر می‌اندازد تا بتواند با تهدیدات بیرونی مقابله کند و از نوجوانی در مسیر تکامل لذت ببرد. در این دوره تغییرات جسمی و روانی نوجوان سریع است. احساسات، تفکر، رابطه‌های اجتماعی، عاطفی و منطق او رشد می‌کند و از این گذرگاه به شناخت خویش و محیط پیرامون اقدام می‌کند. این تغییرات ذاتا مقدس است و هدایت و کنترل آنها از طریق شناخت مقتضیات دوره بلوغ او را از گمراهی، گناه و آسیب نجات می‌دهد و با توجه به اینکه رسانه‌های معاند و ضدانقلاب در تلاش و تبلیغ الگوی فرهنگ غرب در همین رده سنی نوجوان هستند، بر این اساس در فرهنگ و سبک زندگی اسلامی که باید براساس آموزه‌های دینی باشد، آموزش‌های بهداشتی و اجتماعی درباره بلوغ اهمیتی دوچندان می‌یابد.
آموزش چگونه باید باشد؟
مدارس کشور شدیدا به‌وجود مشاوران، روان‌شناسان و معلمان آگاه در این زمینه نیاز دارد. سیدجواد موسوی با اشاره به اینکه برگزاری جشن تکلیف در مدارس در حوزه آموزش‌های بلوغ اقدامی فرخنده، اما ناکافی است، می‌گوید: در چنین شرایطی تلاش رسانه‌های صوتی، تصویری و مکتوب و اجرای برنامه‌های آموزشی ازسوی نهاد‌های فرهنگی و حمایتی می‌تواند تا اندازه‌ای راهگشا باشد و شرایط را برای ارائه آموزش‌های رسمی، کامل و متناسب درباره بلوغ مهیا کند. جالب اینکه کمبود آگاهی درباره بلوغ در زمینه‌های رفتاری و روانی در بزرگسالان نیز نمایان است و هنوز نمی‌دانیم چگونه به ارائه آموزش‌های بلوغ بپردازیم که حساسیت‌برانگیز و مخالف شئون دینی و فرهنگی ما نباشد و فقط بتواند از بروز آسیب‌ها جلوگیری کند. موسوی با اشاره به اینکه آموزش بهداشت در مدارس به‌خصوص در محدوده بلوغ با مشکلات و کمبود‌های جدی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، می‌گوید: این آموزش‌ها همیشه با حاشیه همراه بوده و در عمل، بخش بزرگی از دانش‌آموزان نوجوان را به‌دلیل شرایط جامعه و ناپسند دانستن صحبت در این باره در محیط‌های بیرونی و خانواده‌ها از دستیابی به اطلاعات کامل و جامع و متناسب محروم می‌کند. اگر قبول داشته باشیم که وظایف نظام آموزش و پرورش تنها در آموزش ریاضی و علوم و هندسه و تولید انواع و اقسام نخبه و دانش‌آموز ممتاز خلاصه نمی‌شود و پرورشی هم در کار است که ابعاد جسمی، شخصیتی، روانی، رفتاری و اجتماعی دانش‌آموز را دربر می‌گیرد به ضعف‌های جدی این نظام در حوزه مسائل اجتماعی نوجوانان و دانش‌آموزان پی می‌بریم.
منبع: روزنامه جام جم
