نگاهی دقیق به گیاه سُداب

«تابناک با تو» – سداب با نام علمی Ruta graveolens گیاهی سرشار از خواص متنوع است. لازم به ذکر است که از قسمت‌هایی که در بالای زمین رشد می‌کنند برای مقاصد درمانی به طور سنتی استفاده می‌شود. البته باید مراقب باشیم که این گیاه را با نمونه‌های مشابه نظیر Galega officinali و گونه Thalictrum اشتباه نکنیم.

با وجود نگرانی‌هایی در ارتباط با ایمنی این گیاه، سداب به عنوان ترکیب کمک درمانی برای فهرستی طولانی از انواع ناخوشی‌ها و مشکلات سلامتی استفاده می‌شود و در این راستا قدمت محلی و سنتی قابل توجهی دارد.

گیاه مذکور برای طیف وسیعی از مشکلات گوارشی مانند بی اشتهایی، ناراحتی معده و اسهال استفاده می‌شود. علاوه بر این برای مشکلات قلب و گردش خون از جمله تپش قلب و “سخت شدن شریان ها” (تصلب شرایین) هم کاربرد دارد. برخی از افراد برای مشکلات تنفسی از جمله درد و سرفه به دلیل تورم اطراف ریه‌ها (جنب) از این گیاه استفاده می‌کنند.

گفتنی است تمامی اطلاعات مرتبط با گیاه سداب از طریق وب سایت RxList قابل دسترسی هستند. این وب سایت یک منبع پزشکی آنلاین از لیست دارو‌های تجویزی در آمریکا است که اطلاعات کامل مانند ترکیبات، فواید، تداخلات و بخش آموزش بیمار را شامل می‌شود. امروزه این گیاه مفید را می‌توان از عطاری‌های سراسر کشور تهیه کرد.

کاربرد‌ها

علاوه بر مشکلات گوارشی و قلبی- عروقی، سداب برای سایر شرایط دردناک از جمله سردرد، آرتریت، گرفتگی عضلات و اسپاسم عضلانی نیز استفاده می‌شود. همچنین به نظر می‌رسد که این گیاه برای مشکلات سیستم عصبی از جمله اضطراب و ضعف اعصاب، صرع، ام اس و فلج بل هم مفید باشد.

کاربرد‌های دیگر عبارت اند از درمان تب، خونریزی، هپاتیت، ضعف چشم، احتباس آب، آلودگی به کرم روده و سرطان دهان. سداب برای از بین بردن باکتری‌ها و قارچ‌ها نیز فواید متعددی از خود نشان داده است.

گا‌ها بانوان به صورت محلی از سداب برای رفع مشکلات قاعدگی و تحریک رحم استفاده می‌کنند. با این حال باید توجه داشت که احتمال سقط جنین به دنبال مصرف خودسرانه این گیاه وجود دارد و بدین ترتیب خانم‌های باردار باید از مصرف آن اجتناب کنند.

سداب در درمان آرتریت، دررفتگی، رگ به رگ شدن، صدمات استخوانی، تورم پوستی، گوش درد، دندان درد، سردرد و زگیل به صورت استفاده مستقیم روی پوست سابقه طولانی دارد. این گیاه در عین حال می‌تواند در قالب ترکیب دافع حشرات مصرف شود.

در غذا‌ها و آشامیدنی‌ها از عصاره سداب و یا روغن آن به عنوان طعم دهنده استفاده می‌شود. در صنعت نیز روغن سداب به عنوان عطر دهنده به صابون‌ها و لوازم آرایشی کاربرد دارد.

مکانیسم عمل سداب چیست؟

ترکیبات شیمیایی موجود در سداب به عنوان آنتی اکسیدان عمل کرده و به کاهش تورم (التهاب) کمک می‌کنند.

موارد استفاده و اثربخشی

به طور کلی به منظور تایید موارد زیر و ارزیابی دقیق اثربخشی گیاه سداب، به شواهد بیشتری نیاز است:

– اختلالات قاعدگی

– سوء هاضمه

– تپش قلب

– حالات عصبی

– تب

– اسهال

– مشکلات تنفسی

– ام اس

– فلج بل

– آرتروز

– رگ به رگ شدن

– گوش درد

– دندان درد

– زگیل

– سردرد

در مجموع فواید مطرح برای این گیاه بیشتر حالت سنتی و حکایتی دارند تا آن که توسط مطالعات علمی معتبر تایید شده باشند.

عوارض جانبی و موارد منع مصرف

هنگامی که سداب در مقادیر غذایی مصرف شود، ایمن در نظر گرفته می‌شود. با این حال مصرف بی رویه و در مقادیر نامشخص می‌تواند با آسیب‌های مختلفی همراه باشد. علاوه بر این با وجود فواید متنوع، مصرف سداب توسط برخی از گروه‌ها و یا بیماران با امراض خاص ممنوع است:

– بانوان باردار و شیرده: مصرف سداب در دوران بارداری یا شیردهی برای مادر و جنین غیرایمن است. این گیاه باعث انقباضات رحمی و در ادامه سقط جنین می‌شود. این عوارض تنها محدود به جنین نیستند و می‌توانند برای مادر نیز عوارض جدی داشته باشند. گزارش شده برخی از زنانی که سعی کرده اند برای سقط جنین از این گیاه استفاده کنند، فوت شده اند.

– افراد مبتلا به مشکلات معده و روده: مصرف بی رویه سداب و در مقادیر بالا می‌تواند ناراحتی و مشکلات دستگاه گوارش را تشدید کند. به همین دلیل در صورت وجود چنین مشکلی باید پیش از مصرف حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید.

– بیماران مبتلا به مشکلات کلیه و مجاری ادراری و بیماری‌های کبدی: سداب می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند و مجاری ادراری را تحریک کند. اگر مشکل کلیه یا مجاری ادراری دارید، بهتر است استفاده از این گیاه را به کلی فراموش کنید. این گیاه همچنین تاثیری مشابه بر مشکلات کبدی دارد.

با توجه به موارد مذکور، مصرف سداب باید صرفا در مقادیر بسیار کم و به طور کنترل شده انجام شود. توصیه می‌شود بیماران مبتلا به امراض زمینه‌ای نیز پیش از اقدام به مصرف این گیاه با پزشک معالج یا داروساز خود مشورت کنند.

تداخلات

این گیاه با دارو‌هایی که حساسیت به نور خورشید را افزایش می‌دهند، تداخل با شدت متوسط دارد. به این معنا که باید در مصرف همزمان این ترکیبات محتاط باشید و با پزشک خود مشورت کنید.

برخی از دارو‌ها می‌توانند حساسیت پوست به نور خورشید را افزایش دهند. سداب نیز ممکن است همین عملکرد را از خود نشان دهد. بدین ترتیب مصرف سداب همراه با دارو‌هایی که حساسیت به نور خورشید را افزایش می‌دهند، احتمال آفتاب سوختگی، تاول یا بثورات پوستی را در مناطقی از پوست که در معرض نور خورشید قرار دارند، افزایش می‌دهد. از این رو در صورت قرارگیری در معرض آفتاب حتما از ضد آفتاب و لباس محافظ استفاده کنید.

برخی از دارو‌هایی که باعث حساسیت به نور می‌شوند عبارت اند از: آمی تریپتیلین، سیپروفلوکساسین، افلوکساسین، لووفلوکساسین، تری متوپریم/سولفامتوکسازول و تتراسایکلین.

منبع: عصرایران