اولین عارضه مصرف طولانی مدت قرص های خواب آور، وابستگی به دارو است و بیمار بعد از مدتی که بدنش به دارو عادت کرد دیگر مصرف یک قرص برای رفع مشکل بیخوابی جواب نمی دهد
دکتر سید مظفر روحانی روانپزشک بیمارستان پیامبران درباره عوارض مصرف قرص های خواب آور، گفت:« بیخوابی یا اینسومنیا یک بیماری مستقل است ولی سایر بیماری های روانپزشکی مثل افسردگی و استرس های روزمره زندگی و یا مشکلات خانوادگی هم می توانند باعث بروز بیخوابی شوند. برای رفع بیخوابی هایی که به آن اینسومنیا می گویند اگر توام با اضطراب باشد معمولا روانپزشکان داروهای گروه بنزودیازپین از جمله کلونازپام، لورازپام و آلپرازولام و دیازپام و … را برای بیماری تجویز می کنند.اما این داروها فقط برای دوهفته تجویز می شود تا داروهای دیگر مثل ملاتونین و ترازودون و سایر داروهایی که برای بیخوابی تجویز می شوند ، اثرشان روی خواب بیمار مشخص شود .»
وی در ادامه گفت:« متاسفانه گاهی بیماران به برخی پزشکان مراجعه می کنند و یک صد عدد قرص خواب آور برای وی تجویز می شود که هر شب یک عدد از این قرص ها را مصرف کند که این باعث بروز مشکلات عدیده ای در بیمار می شود اولین عارضه مصرف طولانی مدت قرص های خواب آور، وابستگی به دارو است و بیمار بعد از مدتی که بدنش به دارو عادت کرد دیگر مصرف یک قرص برای رفع مشکل بیخوابی جواب نمی دهد و بیمار مجبور می شود به صورت خودسرانه دوزهای بالاتری از قرص های خواب آور را مصرف کند که به دنبال آن دچار اعتیاد دارویی می شود که این اعتیاد درمان های خاص خود را دارد و بیمار باید بستری شود.»
وی هشدار داد::« اگر چنانچه وابستگی دارویی به قرص های خواب آور درمان نشود در درازمدت این گروه از داروها باعث ایجاد فراموشی های دایمی می شوند حتی ممکن است فرد به بیماری هایی شبیه دمانس یا آلزایمر مبتلا شود. در افراد کهنسال مصرف قرص های خواب آور خطرناک تر است چرا که با مصرف یک چهارم قرص ممکن است شدیدا دچار خواب آلودگی شوند و تعادل خود را به هنگام راه رفتن از دست دهند و دچار صدمات جدی شوند.»
وی خاطرنشان کرد:«متاسفانه بیماران زیادی داریم که به ما مراجعه می کنند و می بینیم که ۱۰۰ تا ۵۰۰ عدد قرص زولپیدم مصرف می کنند یا از قرص های خواب آور به مقادیر بسیار بالا استفاده می کنند شروع مصرف این قرص ها یا به صورت خودسرانه بوده یا یک پزشکی برای آنها این قرص ها را به تعداد بالا تجویز کرده است در صورتی که تجویز این قرص ها باید همراه با هشدار باشد و اگر این هشدارها داده نشود بیمار تصور می کند این داروها بی ضرر هستند و میتواند تا همیشه استفاده کند البته معمولا بسیاری از پزشکان خطرات داروهای خواب آور را ذکر می کنند که مصرف این داروها می تواند موجب ایجاد وابستگی یا فراموشی شود.»
وی درباره کلینیک های خواب گفت:« معمولا این کلینیک ها برای رفع مشکلات پیچیده خواب تاسیس شده اند از جمله آپنه خواب و درمان مشکل افرادی که در خواب دچار توقف تنفس می شوند یا دچار خروپف های شدید هستند. کلینیک های خواب اگر تحت نظر متخصص خواب باشند می دانند چطور بیمار را درمان کنند ابتدا بیمار را بررسی می کنند از جمله اینکه نوار خواب از بیمار می گیرند. البته سایر مردم برای رفع مشکلات خواب به این کلینیک ها مراجعه می کنند که چون متخصص هستند قادر به درمان بیخوابی هستند مشکلی از نظر علمی وجود ندارد.»
وی با تاکید بر اهمیت رعایت بهداشت خواب برای داشتن خواب خوب، گفت:« بهداشت خواب اصول ثابتی دارد که در تمام دنیا یکسان است به عنوان مثال توصیه می شود هر شب ساعت خاصی به تختخواب بروید و صبح ها ساعت خاصی از تخت خارج شوید. مهمتر از همه داشتن خواب کافی به میزان ۷ یا ۸ ساعت در شب است البته مادران شیرده به خواب بیشتری نیاز دارند و اگر خواب منظم و خوبی نداشته باشند بر روی کیفیت شیر آنها نیز تاثیر منفی می گذارد که برای جلوگیری از این مشکل مادر شیرده می تواند شیر خود را بدوشد و همسرش در ساعتی از شب بیدار شده و شیر را به نوزاد بدهد در غیر اینصورت بیخوابی های شبانه مادر باعث می شود شیر مادر مغذی و مفید نباشد.»
وی در ادامه درباره دیگر نکات بهداشت خواب گفت:« توصیه می شود از تختخواب فقط برای خوابیدن استفاده شود نه برای گوش دادن به موسیقی یا مطالعه یا تلویزیون نگاه کردن، همچنین پیشنهاد می شود اتاق خواب از وسایل اضافی خالی شود و کمتر وسیله در اتاق خواب باشد تا شخص را مشغول نکند بخصوص در اتاق خواب کودکان که ممکن است نصف شب از خواب بیدار شوند و در تاریکی اشیای دیگر را با آدم ها اشتباه بگیرند و دچار ترس و هراس شوند.»
وی افزود:« اگر شخص دچار بیخوابی است بهتر است قبل از خواب دوش آب گرم بگیرد همچنین باید از رختخواب شخصی خود برای خواب استفاده کند یعنی از یک رختخواب ثابت مثلا یک بالش ثابت استفاده کند. نکته مهم عدم استفاده از تلویزیون در پایان شب است به دلیل اینکه نورهای تحریک کننده تلویزیون که کم و زیاد می شود می تواند در بروز بیخوابی موثر باشد.»
وی درباره تاثیر آلودگی هوا در بروز بیخوابی، گفت:« به صورت مستقل تاثیر آلودگی هوا بر روی مشکلات خواب در ایران بررسی نشده است اما هر نوع آلودگی از جمله آلودگی هوا، آلودگی صوتی و آلودگی نوری می تواند در بروز بیخوابی تاثیرگذار باشند. آلودگی هوا می تواند باعث بروز مشکلات تنفسی یا مشکلات قلبی و عروقی شود که خود توام با عوارض بیخوابی هستند.»
وی درباره نقش یوگا و مدیتیشن در کاهش مشکلات خواب گفت:« نمی توان گفت یوگا و مدیتیشن درمانی برای بیخوابی است ولی با انجام یوگا بدن آرامش پیدا می کند و هر چیزی که آرامش ایجاد کند می تواند به خواب بهتر کمک کند.»
