یکی از کهن‌ترین یادگاری‌های تهران قدیم را باید در دل بازار نو تهران و در سرای ماشاءالله‌خان کنونی جست‌وجو کرد؛ دیواری کاهگلی متعلق به دوران شاه‌طهماسب صفوی و به طول چند متر که از حدود ۵ قرن پیش به یادگار مانده است. پس از ساخت این دیوار محافظ بود که هسته اولیه تهران امروز به […]
یکی از کهن‌ترین یادگاری‌های تهران قدیم را باید در دل بازار نو تهران و در سرای ماشاءالله‌خان کنونی جست‌وجو کرد؛ دیواری کاهگلی متعلق به دوران شاه‌طهماسب صفوی و به طول چند متر که از حدود ۵ قرن پیش به یادگار مانده است. پس از ساخت این دیوار محافظ بود که هسته اولیه تهران امروز به تدریج شکل گرفت.
باورش سخت که این تکه از یک دیوار کاهگلی که در گوشه‌ای دورافتاده از بازار تهران باقی مانده، چنان تاریخ کهن و پرماجرایی داشته باشد. خشت خشت این دیوار چند متری، یادگاری از تهران قدیم است. همان روزهایی که تهران نه شهری غول‌پیکر، بلکه روستای کوچکی بود در شمال ری.
شاه‌طهماسب در سال ۹۳۳ شمسی این حصار را با چهار دروازه به نام‌های دروازه دولاب، دروازه شمیران، دروازه قزوین و دروازه شاه‌عبدالعظیم برای محافظت از تهران بنا کرد. شاه طهماسب که گهگاه برای زیارت حضرت عبدالعظیم و فاتحه‌خوانی برای سید حمزه، جد بزرگ صفویان از قزوین به ری سفر می‌کرد، گذرش به تهران افتاد و پس از آشنایی او با روستایی به نام تهران در شمال ری زمینه رشد و ترقی این روستای کوچک فراهم شد. شاه صفوی دستور داد برای حفاظت از تهران دورتا دور آن دیوار بکشند. همان دیواری که اکنون بخش کوچکی از آن در دل بازار باقی مانده و به حصار صفوی معروف است.
اما ساخت دیواری که تهران را از گزند حملات مصون نگه دارد، برای خود ماجرایی داشت. سازندگان دیوار، خاک مورد نیاز برای ساخت دیوار را با برداشت از ۲ منطقه بزرگ از تهران قدیم تامین کردند. دیوار آنقدر بزرگ بود که ۱۱۴ بارو داشت به نیت ۱۱۴ سوره قرآن دور تا دور آن ساخته شد تا امنیت شهر در برای حمله‌های احتمالی حفظ شود. پس از حصار صفوی بود که روستای کوچک تهران به تدریج رشد کرد و هسته اولیه شهری به نام تهران شکل گرفت
دروازه شمیران قدیم و حصار صفوی، نقاشی اوژن فلاندن ۱۲۱۹
همشهری
