جماران نوشت: تحلیلگر امنیت ملی سی‌ان‌ان و استاد دانشگاه در دانشگاه ایالتی آریزونا در نوشتاری برای سی ان ان از پیام تنش های جدید در منطقه خبر داد؛ دولت جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده تمام تلاش خود را برای جلوگیری از یک جنگ منطقه ای بزرگتر در خاورمیانه به کار گرفته است. با این […]
جماران نوشت: تحلیلگر امنیت ملی سی‌ان‌ان و استاد دانشگاه در دانشگاه ایالتی آریزونا در نوشتاری برای سی ان ان از پیام تنش های جدید در منطقه خبر داد؛
دولت جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده تمام تلاش خود را برای جلوگیری از یک جنگ منطقه ای بزرگتر در خاورمیانه به کار گرفته است. با این حال در حال حاضر، یک درگیری منطقه‌ای دوفاکتو با همه احتمالات برای خرابکاری و واکنش‌های تشدید کننده تنش که در ذات چنین درگیری ها و فضایی نهفته است، در جریان است. منطقه در حال حاضر مانند آبی است که بر روی حرارت قرار گرفته و هر لحظه می تواند به نقطه جوش یا همان انفجار برسد.
خطر تشدید درگیری در حال افزایش است و ایالات متحده را تهدید می کند. تا حدودی به همین دلیل است که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، این هفته از خاورمیانه با هدف تلاش برای توقف گسترش تنش ها بازدید می کند.
همین چند روز گذشته را در نظر بگیرید: روز پنجشنبه، یک حمله هواپیمای بدون سرنشین آمریکا، رهبر یک گروه مورد حمایت ایران در بغداد را کشت. نیروهای مورد حمایت ایران در عراق و سوریه از زمان حمله ۷ اکتبر حماس به سرزمین های اشغالی، حداقل ۱۱۸ حمله علیه نیروهای آمریکایی در سوریه و عراق انجام داده‌اند.
البته حمله در بغداد به یکی از چهره های حشد الشعبی یک ریسک حساب شده (به ادعای سی ان ان )از سوی دولت بایدن بود، به ویژه که درخواست هایی از جانب عراق برای اخراج حدود ۲۵۰۰ نیروی آمریکایی که برای ماموریت مقابله با داعش در این کشور هستند، وجود دارد. به گفته روزنامه عرب زبان الشرق الاوسط، حمله اخیر آمریکا در بغداد این درخواست ها برای اخراج نیروهای آمریکایی را تقویت و تسریع کرده است.
حوثی‌ها که کنترل بخش های قابل توجهی از یمن را برعهده دارند و مورد حمایت تهران هستند ، از ۱۹ نوامبر ۲۳ حمله به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ با استفاده از انواع موشک‌ها، پهپادها و پهپادهای مستقر در دریا را ثبت کرده اند. مسیر دریای سرخ به کانال سوئز یکی از شلوغ ترین خطوط کشتیرانی جهان است و برخی از شرکت های کشتیرانی کلیدی فعالیت خود را در این منطقه به حالت تعلیق درآورده اند.
روز چهارشنبه، ایالات متحده و ده ها کشور متحد دیگر به حوثی ها هشدار دادند که باید حملات خود را به کشتی های تجاری متوقف کند وگرنه با عواقب نامشخصی مواجه خواهد شد.
روز سه‌شنبه، صالح العاروری یکی از رهبران حماس در حمله پهپادی در بیروت پایتخت لبنان ترور شد که بر تنش‌های فزاینده میان حزب‌الله و اسرائیل افزود. از ۷ اکتبر تقریباً هر روز تبادل آتش بین آنها در امتداد مرز فلسطین اشغالی و لبنان صورت گرفته است. العاروری در منطقه ای از بیروت که تحت تسلط حزب الله است، کشته شد، حزب الله قول داده انتقام ترور او را بگیرد.
روز دوشنبه، اسرائیل حملات هوایی را در دمشق، پایتخت سوریه انجام داد و اماکن نظامی متعلق به سوریه را هدف قرار داد.
درگیری های رو به فزونی در منطقه تا حدی نتیجه پیشرفت فناوری نظامی در دو دهه گذشته و رشد جنگ های نیابتی در خاورمیانه در همان دوره زمانی است. قبل از حملات ۱۱ سپتامبر، هیچ هواپیمای بدون سرنشین مسلحی وجود نداشت که بتواند حملات هدفمند را دور از پایگاه مهاجم انجام دهد. استفاده از پهپادهای مسلح توسط ایالات متحده به نشانه ای از “جنگ علیه تروریسم” تبدیل شد و امروز برخی مانند اسرائیل و حوثی ها نیز این تاکتیک را در اختیار داشته و از آن استفاده می کنند.
در همین حال، در همان دوره زمانی، خاورمیانه شاهد افزایش شکل گیری نیروهای نیابتی بود که به نوعی با ایران متحد شدند. این پدیده تا حدی با حمله ایالات متحده به عراق در سال ۲۰۰۳ تسریع شد و البته جنگ در عراق تنها یک برنده واقعی داشت که آن هم ایران بود. بر اساس گزارشی که در سال ۲۰۲۳ برای مجلس عوام بریتانیا تهیه شده است، ادعا شده که حمایت ایران از گروه های شبه نظامی در عراق ادامه دارد. به گفته وزارت خارجه آمریکا، ایران از حزب الله لبنان هم حمایت مالی کرده و هم نیروهای حزب الله را آموزش داده است، ایران در سوریه نیز نفوذ قابل توجهی دارد و حوثی های یمن هم در این سالها از حمایت های تهران در حوزه های متفاوت برخوردار بوده اند.
تحولات در منطقه باعث ایجاد آشفتگی شده است زیرا در حالی که پهپادهای مسلح و نیروهای نیابتی به قدرت هایی مانند ایالات متحده، اسرائیل و ایران اجازه می دهند از جنگ های متعارف همه جانبه اجتناب کنند، اتکا به پهپادها و نیروهای نیابتی نیز به معنای بازی با آتش است. تاریخ جنگ های جهانی نشان می دهد که رویدادهای به ظاهر نسبتاً بی اهمیت مانند ترور آرشیدوک فرانتس فردیناند در سارایوو در سال ۱۹۱۴، که به محرک اصلی جنگ جهانی اول تبدیل شد، می تواند جرقه درگیری های گسترده تری را بزند.
در سرزمین های اشغالی، اکنون گروهی برای جنگ با حزب الله لبنان در حال لابی گری هستند. حزب الله لبنان به مراتب بهتر از حماس مسلح و از نظر نظامی ماهرتر است. آخرین باری که اسرائیل و حزب الله در یک جنگ تمام عیار با یکدیگر جنگیدند در سال ۲۰۰۶ بود و نتیجه این درگیری چیزی شبیه به تساوی بود. در لبنان، تمایل کمی برای جنگی دیگر وجود دارد، زیرا درگیری در سال ۲۰۰۶ به این کشور در حوزه های مختلف اقتصادی ضربه هایی وارد کرد. اما با توجه به رویکردهایی که در سرزمین های اشغالی در مورد تهدید ناشی از حزب الله وجود دارد و تجربه واکنش های شدیدتر حزب الله به حملات اسرائیل ، ممکن است جنگ جدیدی رخ دهد.
در واشنگتن، نهاد امنیت ملی برای سال‌های متمادی بر تهدید رو به فزونی ناشی از رشد چین تمرکز کرده و هر دولتی از زمان باراک اوباما تلاش کرده است تا از دخالت ایالات متحده در خاورمیانه بزرگ بکاهد. اوباما در سال ۲۰۱۱ تمامی نیروهای آمریکایی را از عراق خارج کرد و تنها در سال ۲۰۱۴ سربازان آمریکایی را برای مقابله با داعش به عراق بازگرداند. تیم دونالد ترامپ در سال ۲۰۲۰ توافقنامه خروج با طالبان را امضا کرد و جو بایدن در سال ۲۰۲۱ تمام نیروهای آمریکایی را از افغانستان خارج کرد.
با این حال، ایالات متحده به دلیل چندین عامل، از جمله اتحاد با اسرائیل، نقش مرکزی نفت و گاز در اقتصاد جهانی و رقابت طولانی مدتش با ایران در حال نوعی بازگشت اجباری یا کشانده شدن دوباره به خاورمیانه است . خطر بسیار بزرگی که وجود دارد این است که یک سری حملات مرگبار بین نیروهای نیابتی ایران، و ایالات متحده و متحدانش از جمله اسرائیل، صورت گرفته و منطقه را درگیر یک جنگ بزرگتر کند.
