بازار پرندگان فریدونکنار از سیاهترین بازارهای پرنده در ایران است، جایی که چند میلیون پرنده مهاجر برای گذراندن زمستان به آنجا می‌آیند، ولی هرگز از دل این سیاهچاله بیرون نمی‌روند.
آمارها نشان می‌دهد که بین ۷۰۰ هزار تا یک و نیم میلیون بال پرنده مهاجر فقط در محدوده فریدونکنار و سرخرود کشته می‌شوند. علاوه بر این بخشی از پرندگان شکار شده به بازار فریدونکنار نمی‌آیند و از همانجا مستقیم به رستوران‌ها یا منازل مردم برده می‌شوند.
بازار پرندگان فریدونکنار از سیاهترین بازارهای پرنده در ایران است، جایی که چند میلیون پرنده مهاجر برای گذراندن زمستان به آنجا می‌آیند ولی هرگز از دل این سیاهچاله بیرون نمی‌روند.
فصل پاییز که می‌آید، کم کم پرندگان مهاجری که برای زمستان گذرانی هر سال تالاب‌های ایران به ویژه میانکاله و فریدونکنار را انتخاب می‌کنند، دسته دسته در این پهنه‌های آبی فرود می‌آیند.
پرندگان در دسته‌های چند صدتایی در تالاب نشسته و خستگی از تن بیرون می‌کنند. هر کدام خسته از مسافت‌های چند صد کیلومتری در تالاب فرود می‌آیند و هیاهویی به راه می‌افتد، انگار همه در حال گفتگو با یک
دیگر هستند. پرندگان در این پناهگاه امن فرود می‌آیند تا زمستان خود را در این آب‌ها بگذرانند و از گزند سرمای شدید دور باشند، اما…
این پرنده‌ها با گذشتن از مرزها، دریاها و جنگل‌ها خود را به برای زمستان گذرانی به فریدونکنار می‌رسانند غافل از اینکه اینجا قرار است قتلگاه آنها باشد. پرنده‌ها گرفتار تیر شکار می‌شوند یا در دام می‌افتند، در هر حال سرنوشتشان مرگ است.
کشتار در فریدونکنار
استان مازندران دارای دو تالاب بین‌المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی از جمله ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال است. علاوه بر این بیش از ۸۰۰ قطعه آب‌بندان به مساحت ۱۷ هزار هکتار دارد که همه ساله در فصل زمستان پذیرای ۹۰ گونه پرنده مهاجر زمستان گذران با جمعیت حدود ۲ میلیون بال است. اما سوال مهمی که مطرح می‌شود این است که چه تعداد از این پرنده‌ها زنده از این تالاب بیرون می‌روند؟
برخی آمارها تعداد ورود پرندگان به تالاب‌های مازندران را یک میلیون بال اعلام می‌کنند که آمار دقیقی نیست چون سرشماری پرندگان در اوایل بهمن انجام می‌شود در حالی که اوج قتل و عام آنها از اواخر آبان آغاز و تا اواخر آذر ادامه دارد؛ بنابراین زمان سرشماری، بیشتر پرندگان یا کشته شده‌اند یا رفته‌اند؛ از این رو آمار یک میلیون بال، نمی‌تواند درست باشد.
این تعداد کشتار پرندگان قطعاً یک نسل‌کشی است. آمارها نشان می‌دهد که بین ۷۰۰ هزار تا یک و نیم میلیون بال پرنده فقط در محدوده فریدونکنار و سرخرود کشته می‌شوند. علاوه بر این بخشی از پرندگان شکار شده به بازار فریدونکنار نمی‌آیند و از همانجا مستقیم به رستوران‌ها یا منازل مردم برده می‌شوند.
آمار دقیق نیست، اما تخمین زده می‌شود که چهار میلیون پرنده در ایران زمستان گذرانی می‌کنند که به نظر می‌رسد یک سوم تا نصف آنها فقط در تالاب فریدونکنار در استان مازندران فرود می‌آیند و بقیه در سراسر کشور پخش می‌شوند که بخش زیادی از آنها به روش های مختلف قتل عام می‌شوند.
گونه‌های مختلفی از انواع پرندگان کنار آبزی، آبچلیک‌ها، پاچلک‌ها، سلیم‌ها، انواع حواصیل، باکلان‌ها، انواع مرغابی، غازها، قوها، پرندگان شکارگر آنها مانند انواع شاهین، عقاب، جغد و قوش به این منطقه مهاجرت می‌کنند، اما خانه ابدی بخش زیادی از آنها تخت و طَبَق‌های بازار فروش پرندگان وحشی فریدونکنار می‌شود.
در سال‌های اخیر روش‌های نوینی برای شکار پرندگان ابداع شده که پرندگان را قتل عام می‌کنند؛ در این میان روش کِرِس و تور هوایی یا شب دام (گِذِر) بدترین روش است، این‌ها روش‌هایی است که سازمان محیط‌زیست به آنها مجوز نداده و بسیار ناجوانمردانه است.
صید کِرِس
در کمتر از دو دهه گذشته روش صید دیگرى که کاملا مبتنى بر دانه‌ریزی جهت صید پرندگان است، توسط صیادان دامگاه ازباران ابداع و به سرعت به چهار دامگاه دیگر (فریدونکنار و سه دامگاه در سرخرود) سرایت کرد و در حال حاضر روش اصلى صید و زنده‌گیرى پرندگان مهاجر در این منطقه است.
در این روش تمامی گونه‌های پرنده‌ها در تعداد بالا در هر نوبت قابل صید هستند. در روش صید کرس صیادان به شکل روزانه اقدام به دانه‌ریزى در ورودى دام کرس و داخل محدوده تجمع پرندگان می‌کنند.
صید گِذِر یا تورهوایی
در این روش پایه‌هاى تورها به صورت ثابت و فیکس شده با سیمان با ارتفاع زیاد در بین درختان واقع در محیط دامگاه‌های فریدونکنار قرار می‌‌گیرد. تور هوایى گذر صرفا در غروب و طلوع آفتاب در زمان جابجایى پرندگان به خارج و داخل دامگاه‌ها کارایى دارد.
در روش صید گذر، پرندگان بیش از انواع دیگر دام‌هاى هوایى غافلگیر و صید می‌شوند در نتیجه پرندگان مسن و مولد که براى بقاء جمعیت‌ها اهمیت زیادى نسبت به سایر پرندگان غیر مولد دارند در این روش خاص بیش از سایر روش‌ها صید می‌شوند. این ویژگى خاص، گذر را به یکى از مخرب‌ترین روش‌هاى صید پرندگان مبدل کرده است.
خطر انقراض پرندگان
آرش حبیبی‌آذر پرنده شناس در مصاحبه به خبرگزاری فارس می‌گوید: در یک دامگاه در فریدونکنار در یک روز بیش از ۳ هزار پرنده وحشی را قتل عام کردند، باید جلوی کشتار وحشتناک پرندگان در منطقه‌ای که تحت نظر کنوانسیون رامسر و یک منطقه حفاظت شده است، گرفته شود. این پرندگان مهاجر، از «امید»، درنای سیبری که به ایران می‌آمد، اهمیت بیشتری دارند.
وی ادامه می‌دهد: در آن منطقه با «عروس غاز» که پرنده‌ای در خطر انقراض است مواجه هستیم. این پرنده به محض ورود با دام‌ها و تورها می‌شود، چون غازها کوتاه پرواز می‌کنند همه آنها گرفتار می‌شوند. علاوه بر کشتن به علت زیبایی این پرنده را با چیدن پر مثل حیوان اهلی در خانه نگه می‌دارند. امروزه تعدادی از مردم برای این که ادعای با کلاسی کنند کباب غاز وحشی می‌خورند. در حال حاضر قیمت یک غاز معمولی وحشی یک میلیون تومان است، شما ببینید این عروس غاز به چه قیمتی فروخته می‌شود.
این کارشناس پرنده در ادامه می‌افزاید: پرندگانی که به این تالاب‌ها می‌آیند به تعداد بالا کشته می‌شوند و تعدادی هم به باغ وحش‌ها و باغ پرندگان فروخته می‌شوند. شکار تا وقتی مشتری داشته باشد اتفاق می‌اُفتد، از استان‌های دیگر هم برای خرید این پرنده‌ها به اینجا می‌آیند. هم به صورت کشتار و هم به صورت زنده، زنده این پرندگان را برای باغ پرندگان، قاچاق حیات وحش و تاکسیدرمی می‌برند .
قاچاق و کشتار سرنوشت تلخ این پرندگان
تقاضا، عامل کشتار است، حبیبی‌آذر با اشاره به این موضوع ادامه می‌دهد: این که باغ پرندگان در هر شهری وجود داشته باشد، تقاضا را بالا برده و عرضه هم بالا می‌رود. پرنده‌های باغ پرندگان باید از جای دیگری تامین شوند. تعداد زیادی از این پرنده‌های گرفتار شده به خانه‌های ویلایی، باغ وحش‌ها و باغ وحش‌ها قاچاق می‌شوند. هر سال مانوری هم داده می‌شود و دَرِ این بازار برای چند روز بسته می‌شود که عملاً فایده‌ای ندارد. باید برخورد با این بازار موضوع جدی گرفته شود و این موضوع از توان سازمان حفاظت محیط زیست خارج است، ضابطین قضائی و انتظامی در این راه باید کمک کنند.
وی می‌افزاید: اگر جلوی این کار گرفته نشود، ما شاهد انقراض بسیاری از پرنده‌ها خواهیم بود. این نقطه سیاه‌چاله‌‌ای است که هر چه به آن می‌آید بر نمی‌گردد. این کشتار و آزار حیوانات به قدری است که گفته می‌شود پرندگان مسیر مهاجرت خود را تغییر داده‌اند و هر سال تعداد کمتری از پرندگان مهاجر به این نقطه می‌آیند. سرخرود و ازباران قبلاً پر از قو بود ولی سه سال است که قوها به اینجا نمی‌آیند، نیامدن آنها باعث می‌شود حداقل جانشان حفظ شود.
این کارشناس پرنده درباره سرنوشت پرنده‌ها پس از شکار می‌گوید: این پرنده‌ها به صورت نیمه علنی غذای بعضی از رستوران‌ها هستند. مشتری این پرندگان یک عده پولدار هستند که اینجا به آنها خوش‌نشین می‌گویند و تازه در اینجا ساکن شده‌اند، دسته دوم مردم محلی و دسته سوم باغ وحش، باغ پرنده و قاچاقچی‌ها هستند.
به گفته حبیبی‌آذر، این پرنده‌ها به صورت زنده یا کشتار شده به نقاط مختلف کشور قاچاق می‌شوند و متاسفانه مشتری دارند.
همه چیز برای پول
رقم‌های جابجا شده برای این پرنده‌ها به قدری بالا است که این تجارت پرسود به این راحتی از چرخه خارج نشود. گردش مالی این بازار بسیار زیاد است، در سال ۱۳۹۹ گردش مالی حدود ۳۰۰ میلیارد تومان بود و امروزه حتماً چندین برابر شده است، برای همین قطعاً خیلی‌ها نمی‌توانند از شکار این پرنده‌ها چشم پوشی کنند. اگر جلوی کشتار این پرندگان گرفته نشود، باید با این مهاجرهای دوست داشتنی خداحافظی کرد چون یا منقرض می‌شوند یا دیگر به ایران نمی‌آیند.
