راستی‌آزمایی ادعاها درباره ترور سردار شادمانی

در جریان جنگ ۱۲روزه، ایران تنها در جبهه نظامی نمی‌جنگید؛ بلکه هم‌زمان، درگیر نبردی پیچیده در میدان رسانه‌ای نیز بود؛ در چنین شرایطی و در عصری که سرعت گردش اطلاعات گاه از سرعت تحلیل و دقت فراتر می‌رود، شبه‌رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان نیز با رویکردی فرصت‌طلبانه و هدف‌مند، با بهره‌گیری از تکنیکی شناخته‌شده در جنگ روانی، یعنی تلفیق اخبار درست با اطلاعات غلط، به شکل‌گیری روایت‌های جعلی اما باورپذیر پرداختند؛ روایت‌هایی که نه بر پایه واقعیت، بلکه با هدف تحریک احساسات و فریب مخاطب ساخته و پرداخته می‌شوند.

در بحبوحه جنگ رسانه‌ای و روانی گسترده علیه مردم ایران که از سوی رسانه‌های معاند فارسی‌زبان از جمله ایران اینترنشنال شکل گرفته بود، این شبه‌رسانه‌ ضدایرانی با طرح ادعایی کذب درباره شهادت «سردار شادمانی»، بار دیگر تلاش کرد از همین تکنیک برای رسیدن به اهداف شوم خود بهره ببرد؛ اینترنشنال با استناد به یک خبر قدیمی که در دی‌ماه ۱۴۰۲، در خبرگزاری‌ تسنیم منتشر شده بود، تلاش کرد روایتی ساختگی از نحوه شناسایی سردار شادمانی و ترور ایشان ارائه دهد.

اینترنشنال طی گزارشی کذب با ارائه اطلاعات دروغین درباره نحوه شناسایی و رهگیری محل حضور شهید سردار شادمانی، فرمانده قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا(ص)، ادعا کرده بود که اطلاعات ژنتیکی سردار شادمانی در اختیار این مرکز ژنتیک قرار گرفته است و اسرائیل با هک و دسترسی به این اطلاعات و استفاده از شبیه‌سازی داده‌های حاصل از این اطلاعات ژنتیکی، اقدام به ترور او کرده است،

این در حالی است که در دی ماه ۱۴۰۲ خبرگزاری تسنیم در گزارشی اعلام کرده بود که سردار علی شادمانی صرفاً اقدام به بازدید از مرکز ژنتیک نور کرده است تا از نزدیک در جریان فرآیند شناسایی هویت شهدا قرار بگیرد و در نهایت در جریان این بازدید خبر شناسایی پیکر برادر شهیدش به وی اطلاع رسانی شده است. براساس این گزارش، هفتم دی ماه ۱۴۰۲ هویت پیکر شهید جلیل شادمانی، از شهدای هشت سال دفاع مقدس و برادر سردار علی شادمانی که ۴۱ سال مفقودالاثر بود، از طریق آزمایش DNA در مرکز ژنتیک نور شناسایی شده بود؛ در آن روز سردار علی شادمانی به‌بهانه تشریح فرآیند شناسایی ژنتیکی شهدای گمنام صرفاً در آن مرکز حاضر شد و خبر شناسایی پیکر برادر او نیز توسط مسئول ایثارگران ستادکل نیروهای مسلح به وی داده شد و خبری از دریافت تست دی‌ان‌ای از سردار علی شادمانی نیز نبود.

البته اینترنشنال بازوی رسانه‌ای اسرائیل، اولین جایی نبود که این ادعای مضحک را مطرح کرد، عبدالرضا داوری، یکی از چهره‌های پرحاشیه و معلوم‌الحال این روزهای فضای مجازی، چهار روز قبل از انتشار گزارش سراسر کذب این شبه‌رسانه فارسی‌زبان با انتشار توییتی، در این زمینه خبرسازی کرده و مدعی شده بود که اسرائیل با نفود به زیرساخت‌های اطلاعات پزشکی موفق به استخراج بانک اطلاعاتی ژنتیک شامل DNA سردار شادمانی شده است، داوری این ادعای کذب را در حالی مطرح کرد که حتی یک منبع رسمی یا مستند قابل‌قبول برای این ادعا ارائه نکرد و کل ماجرا را بر پایه تحریف یک خبر قدیمی و انتشار شایعه‌ای هدفمند شکل داده بود. داوری برای معتبر جلوه دادن این ادعای کذب و القای اعتبار ساختگی به آن، مدعی شده بود که اطلاعات مورد اشاره را از یک “منبع آگاه” دریافت کرده است.

اکنون برای روشن‌شدن واقعیت ماجرا، گفت‌وگویی بادکتر علی میری، رئیس مرکز ژنتیک نورداشتیم تا زوایای پنهان این جریان‌سازی رسانه‌ای آشکار شود، مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

تسنیم: مرکز ژنتیک نور چه‌خدماتی در حوزه ژنتیک پزشکی به جامعه ارائه می‌کند؟

میری: مرکز ژنتیک نور از دهه ۱۳۸۰، مسئولیت مهمی در حوزۀ شناسایی شهدای گمنام دفاع مقدس به‌عهده گرفت، در آن زمان، استفاده از فناوری DNA و روش‌های ژنتیکی در کشور ما جزو فناوری‌های نوظهور محسوب می‌شد، این روش‌ها، برای شناسایی شهدا نیز مورد استفاده قرار گرفت.

ما در مرکز خود، این مسیر را با یک روند پژوهشی آغاز کردیم که به‌مرور به خدمتی گسترده و صلح‌آمیز تبدیل شد. بی‌شک یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های ما در دو دهۀ اخیر، همین شناسایی هویت شهدا به‌ویژه شهدای گمنام بوده است. در ادامۀ این مسیر، بخش‌هایی همچون ژنتیک پزشکی نیز به خدمات ما افزوده شد که شامل غربالگری پیش از تولد، مشاوره ژنتیکی پیش از ازدواج و خدمات تشخیصی ژنتیک به عموم مردم در سراسر کشور است.

تسنیم:‌ فرآیند تعیین هویت به‌صورت ژنتیکی چگونه در این مرکز انجام می‌شود؟

در فرآیند تفحص پیکرهای شهدا پس از بررسی‌های اولیه، آناتومی و چینش دقیق، نمونه‌ای از بافت استخوانی یا دندانی برداشته می‌شود و با استفاده از آن، پروفایل ژنتیکی فرد مفقود استخراج می‌شود. در سمت خانواده نیز، ابتدا از پدر و مادر شهید (در صورت حیات)، و در اولویت بعدی از فرزند، خواهر یا برادر نمونه‌برداری صورت می‌گیرد.

فرآیند تطبیق هویت ژنتیکی، با توجه به قوانین وراثتی، بررسی می‌شود؛ چرا که هر فرد نیمی از محتوای ژنتیکی خود را از پدر و نیمی را از مادر به ارث می‌برد. با رعایت این اصول دقیق، امکان شناسایی هویت شهدا با دقت بالا فراهم شده است.

تسنیم: در زمینه شناسایی هویت ژنتیکی شهدا تا چه‌میزان خودکفایی وجود دارد؟

دانش و فناوری مورد استفاده در این مرکز، کاملاً بومی و محصول تلاش متخصصان داخلی است. کیت‌ها و تجهیزات مورد استفاده نیز تا حد زیادی داخلی‌سازی شده‌اند و اقدامات برای بومی‌سازی کامل باقی‌مانده تجهیزات نیز در حال پیگیری است.

این فناوری نه‌تنها در خدمت اهداف انسان‌دوستانه همچون شناسایی شهدا قرار گرفته، بلکه امروز در خدمت مردم کشور در زمینه‌هایی چون مشاوره ژنتیکی، غربالگری پیش از تولد، و بررسی بیماری‌های ارثی قرار دارد.

تسنیم: برخی رسانه‌های معاند فارسی‌زبان مدعی هک اطلاعات ژنتیکی مرکز و دستیابی به محل حضور شهید سردار شادمانی بر پایه این اطلاعات شده‌اند؛ این موضوع اصلاً امکان‌پذیر بوده است؟

اول، هرگونه ادعایی مبنی بر «هک»، دسترسی به داده‌ها یا استفاده از اطلاعات ژنتیکی برای بازسازی تصویر و الگوهای حرکتی، کاملاً نادرست و غیرعلمی است زیرا بانک‌های اطلاعات ژنتیکی ما به‌هیچ‌وجه به شبکه‌های اینترنتی متصل نیستند و تمام فرایندها به‌صورت محلی (لوکال) و کاملاً ایمن و بومی انجام می‌گیرد بنابراین، امکان نفوذ یا دسترسی خارجی اساساً وجود ندارد.

دوم، در خصوص موضوعی که اخیراً در برخی رسانه‌ها دربارۀ سردار شهید شادمانی مطرح شده بود، لازم است شفاف‌سازی شود. در زمانی که سردار شادمانی برای بازدید از مرکز مراجعه کردند، روند نمونه‌گیری از دیگر اعضای خانواده این شهید والامقام (خواهر و برادر دیگر شهید و نه خود سردار شادمانی) انجام شده بود و شناسایی پیکر شهید به‌طور کامل انجام و نتایج نیز پیش‌تر مشخص شده بود بنابراین در بازدیدی که سردار انجام دادند، دیگر اصلاً نیازی به نمونه‌گیری از ایشان نبود، چون فرایند شناسایی کامل شده بود و تنها هدف از حضور ایشان، آشنایی ایشان با مراحل علمی آن بود، یعنی هیچ‌گونه نمونه ژنتیکی از سردار شادمانی در جریان شناسایی پیکر برادر شهیدشان اخذ نشده بود.

سوم، اصولاً امکان تبدیل داده‌های ژنتیکی به تصویر چهره یا حرکات افراد به این آسانی که در گزارش رسانه معاند اشاره شده است، وجود ندارد، از سوی دیگر وقتی تصویر آن شهید در اینترنت موجود و در دسترس است دیگر‌ نیازی به تصویرسازی نیست، از طرف دیگر تحلیل‌های ژنتیکی چنین خروجی‌های دقیقی ندارند و این‌گونه ادعاها با علم روز همخوانی ندارد، حتی در سطح جهانی نیز تاکنون خروجی‌های تصویری دقیق و قابل استناد از داده‌های ژنتیکی ارائه نشده است بنابراین این‌گونه شایعات نه‌تنها علمی نیستند، بلکه در راستای بازی با ناآگاهی عمومی و انحراف افکار مردم از اصل واقعیت‌ها عمل می‌کنند. ما معتقدیم که این جریان‌ها، با سوءاستفاده از فضای رسانه‌ای، عملاً آب به آسیاب دشمن می‌ریزند.

از سوی دیگر، برای فهم بهتر فرآیند تعیین هویت ژنتیکی باید گفت اگر پروفایل ژنتیکی یک فرد را مثلاً ۲۰۰۰ صفحه در نظر بگیریم، صرفاً با استفاده از دو صفحه‌ از هزاران صفحۀ محتوای ژنتیکی یک فرد، تعیین هویت فرد انجام می‌شود؛ این داده‌ها فقط برای تعیین هویت و تأیید خویشاوندی کاربرد دارند و قابل تبدیل به تصویر، رفتار یا اطلاعات ظاهری نیستند و بنابراین این ادعاها به‌طور کامل رد می‌شوند.

منبع :دنیای اقتصاد