قم، در شیب سلامت روان و امنیت اجتماعی/نگاهی به بحران زیست شهری در پایتخت مذهبی ایران
قم، در شیب سلامت روان و امنیت اجتماعی/نگاهی به بحران زیست شهری در پایتخت مذهبی ایران
قم، شهری که اغلب با رویکردهای مذهبی و فرهنگی‌اش شناخته می‌شود، این روزها با چالشی متفاوت روبرو است: بحران زیست شهری. شایعه ممنوعیت صدور مجوز کافه‌ها، هرچند توسط مسئولان تکذیب شد، اما لایه‌ای پنهان از مشکلات عمیق‌تر را آشکار کرد. مشکلاتی که ریشه در کمبود فضاهای عمومی، بیگانگی جوانان و نگاه مدیریتی دارد که به جای حل مسائل اجتماعی، ترجیح می‌دهد صورت‌مسئله را پاک کند.

زیرنویس-گروه جامعه: قم، کلان‌شهری که هر بار با یک مسئله (عموماً فرهنگی) بر سر زبان‌ها می‌افتد، اخیراً با خبری درباره ممنوعیت صدور مجوز کافه‌ها از طرف رئیس پلیس نظارت بر اماکن عمومی استان قم روبرو شد(اینجا). با این حال، حسن مدنی، رئیس انجمن کافی‌شاپ‌های استان قم، در واکنشی نسبت به مصاحبه سرهنگ فرامرزی؛ این اخبار را تکذیب کرد و توضیح داد که موضوع اصلی «ساماندهی صنف» است، نه تعطیلی. و ادعا کرد کرد که خبر تحریف شده از ممنوعیت صدور مجوز کافه‌ها که در برخی رسانه‌ها منتشر شده بود، به جای حل مسئله، آن را به یک بحران رسانه‌ای تبدیل کرد.(اینجا)

اگرچه خبر ممنوعیت صدور مجوز کافه‌ها -با وجود انتشار در رسانه‌های رسمی داخلی- تکذیب شده، اما همین بحث، نشانه‌ای از یک بحران عمیق‌تر در مدیریت شهر است. در شهری که زیرساخت‌های تفریحی و فضاهای عمومی مدرن در آن غایب یا رها شده‌اند، با توجه به آمارهای موجود (فعالیت ۱۲۶۰ کافه در قم) قطعا کافه‌ها به تنها پناهگاه مدنی و اجتماعی جوانان بدل می‌شوند. محدود کردن فضاهای اجتماعی مانند کافه‌ها، فشار روانی را بر جوانان افزایش می‌دهد و می‌تواند به معضلات اجتماعی دیگری منجر شود. این سیاست‌ها عملاً شهروندان را از تجربه زندگی اجتماعی سالم محروم خواهد کرد.

اگر با عینک حقوق شهروندی به مسئله نگاه کنیم، قم همواره یک چیز کم دارد: «فضای زیست شهری». همان‌طور که «هانری لوفور»، جامعه‌شناس و فیلسوف شهری می‌گفت، «حق به شهر، یعنی حق ساختن و بازسازی فضا بر اساس نیازهای واقعی انسان‌ها.»

اما شهر قم چه فضایی به شهروندانش می‌دهد؟ نه پارک‌های استاندارد، نه مراکز تفریحی و فرهنگی مناسب، و نه فضاهای طبیعی‌ای که پناهگاهی برای اهالی شهر باشند. غیر از حرم و بقاع متبرکه که کارکردی مذهبی دارند و نمی‌توانند پاسخگوی تمام نیازهای زیست شهری باشند، چه چیزی برای شهروندان باقی می‌ماند؟

و حالا همان روزنه‌های حداقلی نیز به‌جای مدیریت، تقویت و توسعه، تحت فشار قرار گرفته است. ممنوعیت کافه‌ها در قم نه تنها پاسخی به نیازهای واقعی مردم نیست، بلکه پاک‌کردن صورت‌مسئله به‌جای حل آن است. این کار به نوعی نادیده‌گرفتن واقعیت اجتماعی است؛ شهری با جمعیت میلیونی که زندگی شهروندانش را به «خانه و حرم» محدود می‌کند.

این سیاست‌ها عملاً شهروندان را از تجربه زندگی اجتماعی سالم محروم خواهد کرد. وقتی شهر به کالبدی بدون فضاهای زندگی‌ساز تبدیل شود، شهروندان از آن بیگانه می‌شوند. با این تصمیم، قم گام دیگری به سمت بیگانگی شهری برداشته است؛ شهری که فقط «هست» اما «زندگی» نمی‌سازد و جریان ندارد.

نتیجه چه خواهد بود؟

جوانان و در ادامه، جامعه قم، حق طبیعی خود به شهر را از دست می‌دهند. فضاهای عمومی به‌جای رشد، محدودتر می‌شوند. کنسرت‌ها برگزار نمی‌شوند و دورهمی‌ها باید در جایی دورتر شکل بگیرند و کافه‌ها زیرزمینی خواهند شد. شهر به خوابگاهی خالی از زندگی بدل می‌شود؛ جایی برای گذران حداقل‌ها، نه برای زیستن.

چرا صورت مسئله را پاک‌ می‌کنیم و به دنبال راه‌حل‌های اساسی نیستیم؟ می‌توان با تعریف و اعمال چارچوب‌های مشخص، نظارت بر کافه‌ها را تقویت و با متخلفان قاطع برخورد کرد. در کنار آن، توسعه فضاهای عمومی جایگزین مانند پارک‌های شهری با امکانات فرهنگی و تفریحی، یا اختصاص مکان‌هایی برای دورهمی‌های سالم و مورد تأیید، راهکاری است که می‌تواند به نیازهای مردم پاسخ دهد.

به گزارش زیرنویس، به جای مقابله با تفریحات جوانان، باید با ایجاد مراکز فرهنگی متعدد، فضاهایی را فراهم کرد که همه‌ی مردم بتوانند در عین تفریح، تجربه‌ای فرهنگی و اسلامی داشته باشند تا قم به الگویی برای زیست شهری تبدیل شود. این رویکرد، نه تنها به تقویت سلامت روان و امنیت اجتماعی کمک می‌کند، بلکه موجب جذب گردشگران فرهنگی و مذهبی و رونق اقتصاد این شهر نیز خواهد شد.

چهره‌های مشهور و القای مصرف گرایی و مصرف زدگی ۱۷ آبان ۱۴۰۴

لزوم تمرکز بر خدمت به جای زندگی خصوصیچهره‌های مشهور و القای مصرف گرایی و مصرف زدگی

آموزش و پرورش و «گدایی دیده شدن»: قفل ایراد شرعی بر سر راه پرورش نسل جوان ۱۴ مهر ۱۴۰۴

وقتی رسالت پرورشی قربانی آمار می‌شودآموزش و پرورش و «گدایی دیده شدن»: قفل ایراد شرعی بر سر راه پرورش نسل جوان

زیرنویس را در شبکه‌های اجتماعی همراهتان داشته باشید
 

 

  • نویسنده : مقدسه حسین پور
  • منبع خبر : اختصاصی زیرنویس