آرامگاه فردوسی به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر طوس استان خراسان، هر ساله پذیرای کسانی است که به فرهنگ و ادب این مرز و بوم علاقه فراوانی دارند. حضور در کنار شخصی که ۳۰ سال برای زنده نگاه‌داشتن زبان پارسی تلاش کرده است، افتخار بزرگی خواهد بود.
آرامگاه فردوسی به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر طوس استان خراسان، هر ساله پذیرای کسانی است که به فرهنگ و ادب این مرز و بوم علاقه فراوانی دارند. حضور در کنار شخصی که ۳۰ سال برای زنده نگاه‌داشتن زبان پارسی تلاش کرده است، افتخار بزرگی خواهد بود. زمانی که به مشهد سفر می‌کنید می‌توانید چند ساعت از این مکان ارزشمند بازدید کنید، موزه، کتابخانه و مقبره عالم بزرگ، حکیم ابوالقاسم فردوسی را از نزدیک ببینید. ازطرفی جاذبه‌های دیگری در این منطقه وجود دارد که دیدن آن‌ها خالی از لطف نیست.
تاریخچه آرامگاه فردوسی
حکیم ابوالقاسم فردوسی شیعه بود و چنان‌که از تاریخ مشهود است، پس از مرگش اجازه تدفین پیکر او در گورستان را ندادند. به همین دلیل نیز او را در باغ خانه خودش در شهر طوس به خاک سپرده شد. این محل بارها و بارها بنا به دلایل مختلفی به آن حمله شده بود و با خاک یکسان شده بود اما بالاخره شخصی به نام ارسلان حلذب که از سپهداران طوس در زمان فردوسی بود، در مقابل دروازه شرقی رزان شهر تابران طوس، اولین آرامگاه فردوسی را ساخت. تا حدود ۱۰۰ سال پس از مرگ فردوسی نیز این بنا پا برجا بود اما در زمان حکمرانی گرگوز (یکی از امیران مغول) بنای آرامگاه ویران شد و از سنگ‌های آن برای ساخت قلعه استفاده شد.
در طی سال‌ها آرامگاه فردوسی دستخوش تغییرات زیادی شد و به‌مرور بنای آن تبدیل به تلّی از آجر و کاشی شد که در گندمزار پنهان شده بود. اما بالاخره در زمان ناصرالدین شاه قاجار، والی خراسان (عبدالوهاب آصف‌الدوله) مأمور شد تا آرامگاه فردوسی را بیابد و بنایی در خور وی بسازد. در این مرحله تنها ۲ اتاق بر آرامگاه ساختند که همچون بنایی محقر بود.
در ۱۲مرداد۱۳۰۳، عبدالحسین خان سردار معظم (تیمورتاش) از مجلس شورای ملی درخواست کرد تا بودجه‌ای برای ساخت آرامگاه فردوسی اختصاص بدهد. پس از فراز و نشیب‌های بسیار و تلاش برای به تصویب‌رساندن طرح و بودجه لازم برای بازسازی بنا، بالاخره در سال ۱۳۰۷ شمسی طرح و بودجه آرامگاه فردوسی به تصویب رسید.
آشنایی با امکانات آرامگاه فردوسی
مساحت آرامگاه فردوسی بیش از ۶ هکتار است، البته مساحت فضای اولیه کمتر بوده اما در اوایل سده ۳۰ بخش عظیمی از اطراف باغ اصلی به آن اضافه شد و مساحت آن به مقدار کنونی رسیده است. بنای اصلی که با الهام از سازه‌های دوره هخامنشی ساخته شده است در مرکز قرار گرفته و روبه‌روی آن می‌توانید استخری بزرگ ببینید که انعکاس بنا در آن دیده می‌شود.
در مقابل استخر، مجسمه فردوسی ساخته دست ابوالحسن صدیقی قرار گرفته و در داخل استخر نیز ۳ دسته فواره ده‌تایی طراحی شده است. فواره‌ها به‌شکل نیلوفرند و تعداد آن‌ها نمادی از ۳۰ سال مشقت حکیم ابوالقاسم فردوسی برای نگارش بزرگ‌ترین اثر، یعنی شاهنامه است.
از دیگر بناهای موجود در آرامگاه فردوسی می‌توان به ساختمان اداری، موزه و کتابخانه اشاره کرد. جالب است بدانید که موزه فعلی در گذشته محلی برای استراحت بوده و از سال ۱۳۸۴ شمسی و به‌همت دکتر بهروز احمدی به موزه تبدیل شده است. داخل موزه مجموعه‌ای خاص از عتیقه‌جات کشف‌شده در همین منطقه نگهداری می‌شود.
آثار تاریخی منطقه شامل سنگ‌نگاره‌ها و ظروف سفالی که متعلق به دوره پس از ظهور اسلام‌اند، بیشتر آثار تاریخی موجود در موزه را تشکیل داده‌اند. بخش دیگر این آثار شامل سکه‌های طلا و نقره، تیروکمان، شاهنامه فلورانس و شاهنامه ۷۳ کیلوگرمی (اهدایی عبدالرحیم جعفری موسس انتشارات امیرکبیر)، ظروف لعابی سفالی و برخی آثار اهدائی به موزه‌اند.
کتابخانه آرامگاه فردوسی شامل بیش از ۹۰۰۰ جلد کتاب است و ساختمان آن در سال ۱۳۴۷ شمسی ساخته شده است. کتابخانه دو طبقه است که طبقه اول آن مخصوص مخزن کتاب و طبقه دوم آن نیز سالن مطالعه است. مقبره مهدی اخوان ثالث یکی از شاعران نام‌آشنای ایرانی نیز در آرامگاه فردوسی قرار گرفته و در نتیجه می‌توانید از آن نیز دیدن کنید. این مزار در ضلع جنوبی موزه قرار گرفته و در کنار آن نیز تندیسی از این شاعر بزرگ نصب شده است.
در ابتدا قرار بود محل تدفین استاد شجریان به‌واسطه وصیت‌نامه ایشان در کنار محل تدفین مهدی اخوان ثالث باشد. اما تغییراتی صورت گرفت و در حال حاضر می‌توانید در کنار موزه آرامگاه فردوسی از محل تدفین ایشان دیدن کنید.
معماری آرامگاه فردوسی
معماری آرامگاه فردوسی به دو بخش اصلی معماری بیرونی و درونی تقسیم می‌شود.
معماری بیرونی بنای آرامگاه فردوسی
ساختار کلی بیرونی بنا چهارگوش یا مکعبی است و مساحت آن نیز ۱۰۴۳ متر مربع است. در هر سوی بنا می‌توانید پلکان‌هایی را ببینید که در بالای آن‌ها و در ارتفاع ۱۸ متری، بنای آرامگاه فردوسی روی سکویی خودنمایی می‌کند.
جالب است بدانید که بنای اصلی از ۷ مکعب کوچک‌تر ساخته شده که همگی به ترتیب روی هم قرار گرفته‌اند. در هر وجه بنا، سروده‌هایی از شاهنامه حکاکی شده است که همه آن‌ها ۱۲ بیتی‌اند. در دو طرف کتیبه‌ها می‌توانید ستون‌هایی را ببینید که به سبک هخامنشی ساخته شده است. ازطرفی در هر کنج نیز یک ستون قرار گرفته است و در نتیجه تعداد ستون‌های بنای اصلی به ۱۲ می‌رسد.
در محوطه می‌توانید مجسمه فردوسی را ببیند که توسط ابوالحسن صدیقی در ایتالیا ساخته شده و سپس به آرامگاه منتقل شده است.
معماری درونی بنای آرامگاه فردوسی
ورودی اصلی در قسمت غربی بنا قرار دارد و در زیرزمین می‌توانید مدفن حکیم ابولقاسم فردوسی را ببینید. ابعاد زیرزمین ۳۰ متر در ۳۰ متر است و گودی آن نیز حدود ۵ متر است. روی دیوار پلکان‌ها ۶ نقش برجسته وجود دارد که روی آن‌ها ۶ روایت از شاهنامه نقش بسته است.
سنگ قبر از جنس مرمر است و ابعاد آن ۹۰ سانتی‌متر در ۱.۵۴ متر است. دورتادور محل دفن، ۲۰ ستون قرار گرفته که بلندی آن‌ها ۴.۶۰ متر است.
در حال حاضر در بخش تالار آرامگاه تندیس‌هایی از داستان‌های شاهنامه قرار دارد که همگی ساخته دست فریدون صدیقی، فرزند ابولحسن صدیقی است.
مشخصات آرامگاه فردوسی
مشخصات کلی آرامگاه که شامل ساعت کاری و آدرس دقیق، در ادامه آمده است و به کمک نقشه درج‌شده نیز به‌راحتی می‌توانید مسیر را مشخص کنید.
ساعات کاری آرامگاه فردوسی
ساعت کاری آرامگاه فردوسی هر روز از ساعت ۹ صبح آغاز می‌شود و در ۶ ماهه اول سال تا ۱۷ عصر و در ۶ ماهه دوم سال تا ۱۶ عصر ادامه دارد.
شماره تماس آرامگاه فردوسی
۰۵۱۳۲۶۶۳۸۲۵
آدرس آرامگاه فردوسی
استان خراسان رضوی، شهر طوس، انتهای بلوار بهارستان
آدرس آرامگاه فردوسی روی گوگل مپ
دسترسی به آرامگاه فردوسی
برای رفتن به‌سمت آرامگاه می‌توانید از وسیله شخصی یا اتوبوس خطی استفاده کنید.
با خودوی شخصی
از شهر مشهد به‌سمت قوچان که حرکت می‌کنید، باید در سه‌راهی فردوسی به‌سمت راست حرکت کنید. چند کیلومتر که در این مسیر برانید، به بلوار بهارستان می‌رسید. در انتهای بلوار، نمای زیبای آرامگاه فردوسی بزرگ قرار گرفته است.
با اتوبوس و بی‌آرتی
یکی از روش‌هایی که می‌توانید از شهر به مقبره فردوسی بروید، استفاده از اتوبوس خط ۲۰۲ پایانه فردوسی مشهد است. سفر با اتوبوس به آرامگاه حدود ۴۵ دقیقه زمان می‌برد.
با تاکسی
برای عزیمت به مقبره فردوسی می‌توانید از تاکسی نیز استفاده کنید. مسیر آن تقریباً مشابه مسیر اتوبوس است اما قاعدتاً زودتر به مقصد خواهید رسید.
جاذبه های اطراف آرامگاه فردوسی
غیر از بنای زیبای آرامگاه، کتابخانه، موزه و آرامگاه مهدی اخوان ثالث و محمدرضا شجریان، در اطراف آرامگاه نیز جاذبه‌های وجود دارد که در سفر خود به این مکان می‌توانید از آن‌ها دیدن کنید.
- گنبد هارونیه در فاصله ۱.۸ کیلومتری
- مقبره امام محمد غزالی در فاصله ۱.۸ کیلومتری
- شاندیز در فاصله ۲۸ کیلومتری
- پارک کوه‌سنگی در فاصله ۳۲ کیلومتری
- طرقبه در فاصله ۳۷ کیلومتری
آرامگاه پاسبان زبان پارسی را چطور دیدید؟
مقبره فردوسی و هر آنچه در اطراف آن قرار دارد از موزه و کتابخانه گرفته تا محل تدفین مهدی اخوان ثالث و محمدرضا شجریان، همگی جزو میراث ماندگار کشور ما هستند. استان مشهد به‌واسطه وجود حرم مطهر امام رضا(ع) هر ساله زائران بسیاری را به سوی خود می‌خواند.
در این میان حضور فرهیختگانی چون حکیم ابوالقاسم فردوسی، مهدی اخوان ثالث و استاد شجریان در یک منطقه، این سفر را برای شما به یک سفر تاریخی تبدیل خواهد کرد.
منبع: علی بابا
