۶ سلاح هسته‌ای گمشده آمریکا

دعوت‌نامه‌هایی که با ظرافت طراحی شده‌اند، حاویِ بندی هستند که حکایت از یک گسستِ عمیق فرهنگی دارد. طردِ داوطلبانه و محترمانه‌ی نسلِ نوپا از فضاهای اشتراکی، تنها یک تصمیم برای آرامشِ مجلس نیست، بلکه زنگِ خطری است که از دگرگونیِ بنیادین در مفهومِ خانواده و اجتماع خبر می‌دهد.

کاهش چشمگیر آمار ازدواج و فرزندآوری در ایران، زنگ خطر ناترازی جمعیتی را به صدا درآورده است. برخلاف تصور رایج که مشکلات اقتصادی را عامل اصلی می‌داند، بررسی‌ها نشان می‌دهد که درصد عدم ازدواج در مناطق برخوردار و میان قشر تحصیل‌کرده بالاتر است. این امر نشان می‌دهد که بحران فعلی نه صرفاً یک مسئله معیشتی، بلکه نتیجه تغییر نگاه بنیادین جامعه به ازدواج است؛ جایی که ازدواج از یک «اجبار اجتماعی» به یک «انتخاب پیچیده در سطح بالاترین نیازهای فردی» تبدیل شده است.

رسانه‌ها، با تمرکز افراطی بر زوایای ساختگی زندگی چهره‌های مشهور، یک توهم کمال ایجاد کرده‌اند؛ توهمی که ما را وامی‌دارد به جای تمرکز بر مسئولیت‌های اجتماعی و کارآمدی، وقت و انرژی خود را صرف دنبال کردن الگوهای مصرف‌زدگی کنیم. وقت آن است که منطق را بیدار کنیم و بپذیریم: آنچه می‌بینیم، پشت پرده سبز است، نه حقیقت.

روز جهانی عصای سفید نیز از این رویکرد نمایشی بی‌نصیب نمانده است. مسئولان برای ثبت عکس‌های جدید و پر کردن آلبوم‌های عملکرد، به تکاپو افتاده‌اند؛ غافل از آنکه نابینایان چشم دیدن این تصاویر را ندارند(!)

در عصر «نشر حداکثری» و «دسترسی آزاد به اطلاعات»، شنیدن جمله‌ای چون «هرگونه کپی‌برداری بدون درج لینک… ایراد شرعی دارد»، خود به تنهایی شوکه کننده است. این عبارت نه تنها عجیب و غریب به نظر می‌رسد، بلکه بلافاصله این پرسش اساسی را در ذهن ایجاد می‌کند: چگونه ممکن است نهادی که رسالتش پرورش نسل آینده با پول بیت‌المال است، برای انتشار محتوای خود، نه تنها محدودیتی شرعی ایجاد کند، بلکه عملاً به «گدایی دیده شدن» متوسل شود و قفلی بر سر راه اصلی‌ترین هدف خود، یعنی پرورش، بزند؟

تغییر واژه «خودکشی» به «مرگ خودخواسته» در رسانه‌هایی چون اینترنشنال، یک جابه‌جایی ساده نیست؛ بلکه یک فریب گفتمانی است. این اقدام زیرکانه، نشانه‌ای از ساختارهای قدرت پنهان است که می‌خواهند بحران‌های اجتماعی را از صورت یک نارسایی ساختاری خارج کرده و آن را در قالب یک انتخاب فردی بازتعریف کنند. هدف نهایی آن را باید در تشویق جوانان به خودکشی و دامن زدن به این بحران اجتماعی در ایران جستجو کرد.

قم، شهری که اغلب با رویکردهای مذهبی و فرهنگی‌اش شناخته می‌شود، این روزها با چالشی متفاوت روبرو است: بحران زیست شهری. شایعه ممنوعیت صدور مجوز کافه‌ها، هرچند توسط مسئولان تکذیب شد، اما لایه‌ای پنهان از مشکلات عمیق‌تر را آشکار کرد. مشکلاتی که ریشه در کمبود فضاهای عمومی، بیگانگی جوانان و نگاه مدیریتی دارد که به جای حل مسائل اجتماعی، ترجیح می‌دهد صورت‌مسئله را پاک کند.

تصور کنید اداره‌ای یک خیابان را آسفالت می‌کند و فردای آن روز، اداره‌ای دیگر برای کابل‌کشی آن را تخریب می‌کند. این سناریو برای ما آشناست، اما چرا این اتفاقات به صورت زنجیره‌ای تکرار می‌شوند؟ ریشه این نابسامانی در چیست؟ پاسخ را باید در نبود تفکر سیستمی و نبود یک نگاه کل‌نگر در مدیریت کشور جستجو کرد؛ رویکردی که هر بخش را یک جزیره مستقل می‌بیند و نه عضوی از یک سیستم واحد.

جنجال زینب موسوی، لایه‌های پیچیده فرهنگ، هویت و رسانه در ایران را آشکار کرد. با وجود کنار آمدن جامعه با بسیاری از تابوها، حساسیت نسبت به نمادهای هویتی و فرهنگی همچنان بالاست. این واکنش‌های گزینشی نشان می‌دهد که کنش‌های جمعی، اغلب هدایت‌شده‌اند. رسانه‌های اجتماعی و اینفلوئنسرها نیز در جهت‌دهی افکار عمومی و کسب درآمد از این جنجال‌ها، نقشی پررنگ دارند.

زنان ایرانی، به دلایل مختلفی از جمله استقلال شخصی، نیازهای کاری و اقتصادی، یا سهولت در تردد، به استفاده از موتورسیکلت روی آورده‌اند. اما با وجود این واقعیت مشهود، موانع قانونی همچنان بر سر راه دریافت گواهینامه موتورسیکلت برای آن‌ها قرار دارد. آیا وقت آن نرسیده است که به جای نادیده گرفتن این پدیده اجتماعی، به فکر راهکارهای قانونی و عادلانه برای ساماندهی آن باشیم؟

ایده‌هایی که روزی تنها در داستان‌های علمی-تخیلی جای داشتند، اکنون در آستانه واقعیت قرار دارند. خبر توسعه یک «ربات بارداری» دقیقاً از همین دست ایده‌ها بود که با وجود تکذیب، باعث شد برای اولین بار به طور جدی به این پرسش فکر کنیم: اگر روزی «کارخانه آدم‌سازی» به واقعیت تبدیل شود و تولید نسل از یک فرآیند زیستی و عاطفی به یک فرآیند مکانیکی تبدیل شود، چه چیزی از انسانیت ما باقی خواهد ماند؟

در امتداد جاده‌ای که نامش «آینده» بود، ترسی سنگین سایه‌افکن شده است. در شهری که دیوارهایش دیگر با صدای پدافندها و موشک‌های جنگی نمی‌لرزند، روح مردم از ابهام و ناامیدی می‌لرزد. این ترس، نه از دشمن بیرونی، که از یک دشمن درونی است؛ ترس از اینکه تمام تلاش‌ها، آرزوها و برنامه‌ریزی‌ها در یک لحظه بی‌معنا شوند. این احساس، امید به فردا را از ما گرفته است. اینجاست که امنیت روانی، به نیاز بنیادین‌تری از امنیت مرزها تبدیل می‌شود.

دوازده سال تحصیل و دو سال خدمت سربازی، عملاً بهترین سال‌های عمر یک جوان را برای ورود به بازار کار از دست می‌دهد. در شرایطی که کشور به سرعت به سمت پیری می‌رود، آیا این روند به نفع اقتصاد و آینده‌ی ماست؟

امروز با چالشی جدی در نظام آموزشی مواجهه هستیم: بازدهی پایین آموزش، سردرگمی خانواده‌ها و افت تحصیلی دانش‌آموزان. در این میان، پرسش اصلی این است که چرا با وجود سرمایه‌گذاری زمانی و مالی فراوان، نتایج مطلوب حاصل نمی‌شود و ریشه‌ی این ناکارآمدی در کجاست؟

نظم نوین جهانی و نهادهای حافظ صلح و حقوق بشر، امروز با بزرگترین چالش مشروعیت خود در فلسطین روبرو هستند. کشتار هدفمند غیرنظامیان، استفاده از قحطی به عنوان سلاح جنگی و نقض آشکار قوانین بین‌المللی در غزه، نه تنها یک تراژدی منطقه‌ای، بلکه نمادی از فروپاشی ارزش‌هایی است که جامعه جهانی ادعای دفاع از آن را دارد. این بحران، بیش از هر زمان دیگری، استانداردهای دوگانه قدرت‌های جهانی و ناکارآمدی ساختارهای بین‌المللی را به نمایش گذاشته است.

خشم خدای کودکان غزه، این «فرعونیان قرن 21» را در دریایی از خون‌‌ِ بیگناهان که خود به راه انداخته اند، غرق خواهد کرد و آرزوی حکمرانی از نیل تا فرات را به گور خواهند برد.

در این نوشتار نه تنها به چرایی ادامه دریافت یارانه توسط برخی افراد خاص و حتی «اپوزیسیون» خارج‌نشین مخالف نظام می‌پردازیم، بلکه فراتر از آن، ضعف‌های بنیادین در نظام پایش اطلاعاتی و شفافیت در کشور را بررسی می‌کنیم.

رسانه‌ها دیگر صرفاً ابزار اطلاع‌رسانی نیستند؛ گاه به میدانی برای جنگ‌های زرگری تبدیل می‌شوند و گاه ابزاری قدرتمند برای تبلیغات هوشمندانه. ماجرای فیلم «پیر پسر» که پس از گذشت چند سال از تولید و اکران اولیه آن، ناگهان در کانون توجه قرار گرفت و موجی از حمایت‌ها و انتقادات را برانگیخت، نمونه‌ای آشکار از استفاده از تکنیک‌های «بازاریابی بحران» و «بازاریابی ویروسی» است؛ رویکردی که در «اقتصاد توجه»، راز دیده شدن و فروش بیشتر را در دل جنجال‌ها جستجو می‌کند.

در شرایطی که ایران با تهدیدات و چالش‌های بزرگی روبروست، پرونده‌هایی مانند «باغ ازگل» و نحوه برخورد با آنها و بازگشت عجیب حجت‌الاسلام صدیقی به تریبون نماز جمعه تهران؛ بیش از پیش اعتماد عمومی و انسجام ملی را نشانه می‌رود. آیا می‌توان با بی‌توجهی به مطالبات جامعه و نادیده‌گرفتن شفافیت و عدالت، انتظار حفظ سرمایه اجتماعی را داشت؟

شاید همان‌ها که زمین خوردند، در این گیرودار سکوی پرشی شدند برای علیرضاها، مبیناها و علی‌هایی که آن‌ور آب نشسته‌اند و پول‌هایی که بذرش خون‌بهای ایران و ایرانی است را درو می‌کنند.