صداوسیما و روایت ناقص از فیلترینگ در استرالیا!

اصولگرایان با خوشحالی و هیجان، هر خبری از ایجاد محدودیت بر استفاده از شبکه های اجتماعی در کشورهای غربی را منتشر می کنند با این هدف که فیلترینگ کم سابقه و غیراخلاقی و غیرانسانی در ایران را توجیه کنند اما این مقایسه، گمراه کننده است.

به روایت عصر ایران، ماجرا از این قرار است به تازگی مقامات سوئیس و بریتانیا و فرانسه گفته اند در حال بررسی ایجاد محدودیت برای استفاده شبکه های اجتماعی توسط کودکان و نوجوانان این کشور هستند. اتفاقی که قبلا در کشور استرالیا هم انجام شد. یعنی حداقل سن عضویت در شبکه های اجتماعی از ۱۳ به ۱۶ سال افزایش یافت. این ماجرا و اصولا هر خبری از این دست با خوشحالی و استقبال شدید اصولگرایان به ویژه صداوسیما روبه رو می شود. حتی یکی از روزنامه های اصولگرا تیتر یک خود را به این موضوع اختصاص داد.

سه نکته در این زمینه قابل بحث است:

۱- در هیچ کدام از این کشورها، شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها فیلتر نشده اند بلکه در استرالیا عضویت درآنها برای افراد زیر سن ۱۶ سالگی ممنوع شده است. در همه کشورهایی که به آنها اشاره شده و صداوسیما و اصولگرایان با شور و شعف بسیار به این موارد می پردازند این وب سایت ها همچنان باز و قابل دسترس هستند و هیچ برنامه ای برای فیلترینگ آنها وجود ندارد. حتی در فرانسه که مدیرعامل و مالک تلگرام (پاول دوروف) دستگیر و بازداشت شد اما تلگرام باز است و بسته نشد.

اشاره به این نکته مهم است: در همه شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها، حداقل سن مشخصی برای عضویت و استفاده وجود دارد و افراد زیر این سن، قادر به افتتاح صفحه / حساب، عضویت و در برخی موارد استفاده از آن شبکه اجتماعی یا پیام رسان نیستند.

در اکثر آنها این سن ۱۳ سالگی است. در یوتیوب، واتس اپ، فیس بوک، توییتر، اینستاگرام و تیک تاک، این عدد ۱۳ سال و در تلگرام ۱۶ سالگی است. در برخی کشورها ممکن است این عدد تا ۱۶ افزایش یابد یا افراد ۱۳ تا ۱۸ ساله برای عضویت در برخی شبکه های اجتماعی نیازمند رضایت والدین داشته باشند یا صفحه آنها محدودیت هایی داشته باشد.

آنچه در استرالیا رخ داد این است که این حداقل سن برای همه شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها به عدد ۱۶ سال افزایش یافته است.  

این چیزی است که معمولا رسانه ها و چهره های دلواپس و اصولگرا یا به آن اشاره نمی کنند یا کمرنگ و به حاشیه می برند چرا که سعی می کنند با استفاده از کلماتی مثل محدودیت و حفاظت و صیانت از خانواده این تصور را در ذهن مخاطب ایجاد کنند که آنها هم مثل ایران، پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی را فیلتر می کنند.

رسانه های اصولگرا و دلواپس تلاش می کنند با برجسته سازی موضوع محدودیت برای نوجوانان و کودکان در استفاده از شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها در دیگر کشورها به ویژه کشورهای غربی، به صورت غیرمستقیم این تشابه را در ذهن مخاطب ایجاد کنند که ایران در فیلترینگ تنها نیست بلکه هم ایران هم دیگران از جمله کشورهای غربی در حال ایجاد محدودیت و بستن هستند.  

۲- در همه این کشورهایی که نام برده شده اند از جمله استرالیا، فرانسه، بریتانیا و سوئیس، موضوع محدودیت استفاده از شبکه های اجتماعی برای نوجوانان (افزایش حداقل سن عضویت در شبکه های اجتماعی) از سوی دولت یا پارلمان مطرح و دنبال می شود. سه کشور استرالیا، سوئیس و بریتانیا، دارای دولت های پارلمانی هستند یعنی دولت از سوی اکثریت پارلمانی تشکیل شده است.  

این در حالی است که در ایران، دولت خواهان باز شدن و رفع فیلتر شبکه های اجتماعی و پیام رسان های فیلتر شده است. رفع فیلتر یعنی از شعارهای اصلی رئیس جمهوری پیروز در انتخابات بود.

در همه این کشورها، اعمال محدودیت یا از سوی دولت انجام شده یا از سوی دولت در حال بحث و بررسی و برنامه ریزی می شود.  این در حالی است که در ایران، دولت مخالف فیلترینگ است و قصد دارد به فیلتر پایان دهد اما نمی تواند.  

تفاوت دیگر ایران و دیگر کشورها نیز این است: در همه کشورهای جهان به استثنای ایران، تصمیم گیری درباره فیلتر شدن یک وب سایت اینترنتی یا باز شدن آن تنها در دایره یکی از این ۳ نهاد رخ می دهد. دولت، پارلمان و دادگاه. در هر کدام از این سه نهاد، محدودیت یا فیلترینگ انجام شود هم مسوولیت و پاسخگویی برعهده همان نهاد است هم راه تغییر و لغو محدودیت یا فیلترینگ از طریق همان نهاد وجود دارد.

با این حال در ایران این موضوع به نهادی خارج از دولت و دادگاه و پارلمان سپرده شده است. به شکلی که موضوع تقریبا قفل شده و دولت و شخص رئیس جمهوری هم با وجود تلاش برای رفع فیلتر، نتوانسته اند آن را محقق کنند.

۳-  به استثنای چین و کره شمالی، در زمینه فیلترشدن پربازدیدترین وب سایت های جهان، ایران در رتبه اول جهان است. حداقل نصف آنها در ایران فیلتر هستند. همچنین درباره پربازدیدترین شبکه های اجتماعی در جهان نیز این گونه است. برخی از آنها قبل از اینکه در ایران گسترش یابند در همان ابتدای کار فیلتر شدند مثل تیک تاک چینی.

پربازدیدترین وب سایت های جهان به این ترتیب هستند:

گوگل، یوتیوب، فیس بوک، اینستاگرام، چت جی پی تی  chatgpt، ایکس / توییتر، ویکی پدیا، reddit، واتس اپ و بینگ. از این تعداد، یوتیوب، فیس بوک، اینستاگرام، توییتر، ردیت فیلتر هستند.

پربازدیدترین شبکه های اجتماعی و پیام رسان های جهان هم به این ترتیب هستند:

فیس بوک، یوتیوب، اینستاگرام، تیک تاک، وی چت، تلگرام، اسنپ چت، ردیت، پینترست.

از این تعداد، فیس بوک، یوتیوب، اینستاگرام، تیک تاک، تلگرام، اسنپ چت و ردیت ( ۷ از ۱۰) فیلتر هستند.

چرا باید ایران چنین جایگاهی داشته باشد؟ چرا و به چنین دلیلی این فیلترینگ انجام شده است؟ چرا مردم ایران برخلاف مردم جهان، باید با چنین محدودیت هایی روبه رو باشند؟

وقتی مردم و دولت و کارشناسان در ایران، مخالف هستند چرا باید این سطح بی سابقه از فیلترینگ وجود داشته باشد؟ چرا آنچه در سراسر جهان، موضوع عادی است در ایران به یک معضل و مشکل و حسرت تبدیل شده تا از فعالان اقتصادی و گردشگری تا مادر بزرگ ها و پدربزرگ ها درگیر این مشکل باشند.

برخی هم با طرح این عبارت که “در همه کشورهای جهان، فیلترینگ وجود دارد”، فیلترینگ اکثر پربازدیدترین و پرکاربردترین وب سایت های جهان در ایران را توجیه می کنند ولی واقعیت چیز دیگری است. اینجا هم تلاش برای گمراه سازی وجود دارد.

فیلترینگ شماری از وب سایت ها در همه جهان پذیرفته شده و هیچ اعتراضی هم به آن صورت نمی گیرد و کسی خواهان بازگشایی آنها نیست. این فیلترینگ براساس ممنوعیت های جهان شمول انجام می شود: وب سایت های کلاهبرداری، سوء استفاده مالی و جنسی، سوء استفاده از کودکان، وب سایت های تبلیغ نژادپرستی، نفرت افکنی، سایت های فروش مواد مخدر، مواد ممنوعه مثل فروش سلاح، مواد مخدر، مواد روان گردان، سایت های فروش  و پذیرش صدور مدارک جعلی یا پذیرش سفارش فعالیت های غیرقانونی مثل قاچاق انسان یا قتل انسان ها، وب سایت های تبلیغ یا تحریک به خشونت، انتشار محتوای پورنوگرافی، نقض قوانین کپی رایت، آموزش فعالیت های غیرقانونی، سایت های فروش ابزارهای جاسوسی و غیرقانونی.

هیچ کس با فیلتر شدن این وب سایت ها نه مخالف است و نه مشکلی دارد بلکه مورد استقبال همگان هم قرار می گیرد اما انچه در ایران رخ داده فراتر از همه این موارد است. در ایران، ابزارهای ارتباطی مدرن فیلتر شده اند. مثل اینکه بدانیم در کشوری، تلفن ثابت یا موبایل ممنوع شده چون تعدادی از طریق آنها، دست به کلاهبرداری می زنند یا سوء استفاده می کنند. همانگونه که خدمات تلفنی یا اینترنتی بانک ها به بهانه سوء استفاده و کلاهبرداری تعدادی، مسدود نمی شود.

فیلترینگ فعلی به گونه ای است که هیچ مقام ایرانی نمی تواند از آن با افتخار در مجامع جهانی یاد کند و این وضعیت را اعلام کند.

در شرایط فعلی، ایران در قله فیلترینگ جهان قرار دارد تا کشور، رکوردار استفاده از فیلترشکن هم باشد. وضعیتی که نه تنها به نارضایتی و خشم عمومی دامن زده بلکه باعث آلودگی گسترده گوشی موبایل مردم، زمینه سازی برای نفوذ سایبری و تخلیه اطلاعاتی، آلودگی شبکه های نرم افزاری و سخت افزاری و افزایش آسیب پذیری سایبری ایران شده است.