آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی | یادگار آزادی‌خواهی در رشت

در تاریخ ایران، مبارزان اساطیری بسیاری حضور داشتند. از بابک خرمدین گرفته تا میرزا کوچک خان جنگلی، هر کدام به‌نحوی برای آزادی و استقلال ایران تلاش کردند. امروز قصد داریم تا درباره آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی با شما صحبت کنیم، فردی که در تاریخ نامی نیکو را از خود به یادگار گذاشته است. با ما همراه باشید تا درباره مقبره این مبارز آزادی‌طلب بیشتر بدانید.

آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی کجاست؟

آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی یکی از جاهای دیدنی شمال ایران است. آرامگاه این مبارز بزرگ، در جنوب شهر رشت و در محله سلیمان داراب قرار دارد. این بقعه در میان بقعه و گورستان اصلی سلیمان داراب یا همان گورستان اصلی رشت واقع شده است.

میرزا کوچک خان جنگلی چه کسی بود؟

یونس استاد سرایی، مشهور به میرزا کوچک خان جنگلی، یکی از مبارزان ملی‌گرا در طول تاریخ است. او رهبر جنبش جنگل و رئیس جمهور شورای سوسیالیستی ایران بود. میرزا یونس در سال ۱۲۵۷، در محله قدیمی استادسرای رشت دیده به جهان گشود. بر اساس روایات مردم محلی، میرزا یونس با سیمایی زیبا و چشمانی روشن به دنیا آمد. از همان کودکی، میرزا یونس در مقایسه با سایر هم‌سن‌وسال‌های خود، اندامی ورزیده‌تر و قامتی بلندتر داشت. زمانی که به دوران جوانی رسید، همه مردم از حسن اخلاق وی صحبت می‌کردند. او در جوانی به تحصیل در مکاتب مذهبی مشغول شد. در همین دوران آزادی، عدل و حمایت از مظلومان، تمام ذهن او را درگیر کرده بود.

میرزا کوچک خان عضو یکی از گروه‌های انقلابی بود. این گروه در جریان نهضت مشروطیت، موفق به فتح تهران شد. پس از فتح تهران، میرزا یونس به گیلان بازگشت. او رهبری گروهی را به عهده گرفت که می‌خواستند این بخش از خاک ایران را از اشغال روسیه خارج کنند. همین مسئله باعث به‌وجود‌آمدن نهضت معروف جنگل شد. او نیروهای سیاسی و طبقات ناراضی را گرد خود جمع کرد. وی پس از تلاش بسیار، در سال ۱۹۲۰ میلادی، یک جمهوری شورایی را در گیلان به وجود آورد. متأسفانه حمله نظامی نیروهای دولتی به میرزا کوچک خان و کمبود امکانات ارتش وی، این جمهوری را متلاشی کرد. میرزا کوچک خان نیز به‌سمت جنگل‌های تالش عقب‌نشینی کرد تا به رشت باز گردد.

متأسفانه در میان راه، سرمای شدید، جان و توان را از تن این مرد آزاده‌خواه بیرون کرد. نهایتاً او گرفتار بوران و طوفان شد و در سال ۱۳۰۰ شمسی در اثر سرمازدگی جان باخت. بسیاری درباره جنایات میرزا کوچک خان جنگلی می‌نویسند؛ اما وی تلاش بسیاری برای آزادی ایران کرد.

تاریخچه آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی

متأسفانه تاریخ دقیقی درباره ساخت آرامگاه این بزرگوار در دست نیست. اینکه چه کسی اولین‌بار پیکر وی را از کوه‌های تالش پیدا کرد و به رشت آورد نیز مشخص نیست. به هر صورت احتمالاً یکی از یاران وی پیکر میرزا را یافته و با احترام در شهر رشت به خاک سپرده است. از لحظه مرگ میرزا کوچک خان، یعنی سال ۱۳۰۰ شمسی تا سال ۱۳۶۰، مزار او مقبره خاصی نداشت. در سال ۱۳۶۰ برای اولین‌بار موضوع ساخت مقبره‌ای درخور این بزرگوار مطرح شد. از مرحله ثبت طرح مدنظر تا اجرای آن، حدود ۱۱ سال زمان صرف شد. نهایتاً در سال ۱۳۷۱، دیوارکشی‌های نهایی این مقبره انجام شد. همچنین در همین سال سردر مقبره را نیز نصب کردند.

درباره آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی

طرح کلی مقبره میرزا کوچک خان جنگلی، از اصول معماری سنتی تبعیت می‌کند. این طرح به‌دست دفتر فنی حفاظت آثار باستانی استان گیلان تهیه شد. ساخت مقبره‌ای که امروز شاهد آن هستیم، چندین سال به طول انجامید. اجرای طرح مقبره میرزا یونس، به‌مرور زمان انجام شد. در سال ۱۳۷۱، میراث فرهنگی گیلان، دیوارکشی این مقبره را انجام داد. در همین سال بود که سردری شایسته مقام میرزا یونس در این مقبره نصب شد.

از نظر کلی، آرامگاه میرزا کوچک خان یک بنای هشت‌ضلعی منظم است. هشت‌ضلعی یکی از اشکال مرسوم در معماری سنتی ایرانی محسوب می‌شود. خود ساختمان مقبره ۴۰ مترمربع وسعت دارد. ارتفاع این ساختمان نیز به حدود ۹ متر می‌رسد. برای ساخت مقبره از آجر، سفال، کاشی و چوب استفاده کرده‌اند. همه این مصالح جزء مصالح سنتی و بومی منطقه هستند. تلاش طراحان نیز همین بوده است. حتی اگر به سقف این مقبره نگاه کنید، متوجه شباهت آن با خانه‌های سنتی مردم گیلان خواهید شد. به همین خاطر است که این مقبره را یکی از جاهای دیدنی گیلان می‌دانند. دورتادور این مقبره، درختانی زیبا به چشم می‌خورند. همین مسئله باعث شده تا ظاهر این مقبره اصلاً شبیه به یک آرامگاه نباشد.

جاهای دیدنی آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی

همواره چنین مرسوم است که پس از مرگ افراد بزرگ، برای آن‌ها مقبره‌ای درخور می‌سازند. بازدید از مقبره این افراد، نوعی ادای احترام به خدماتی است که آن‌ها در طول زندگی خود برای بشریت و مردم انجام داده‌اند. پس در وهله اول بازدید از این مقبره، در واقع ادای احترامی به میرزا کوچک خان جنگلی است. وی تمام عمر خود را صرف آزادی ایران کرد. پس کمترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم، زیارت مقبره او است.

آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی ، در فضایی بسیار دل‌باز و باصفا قرار دارد. این آرامگاه معماری بسیار خاصی دارد و ما را به یاد خانه های تاریخی رشت می‌اندازد. در میان این آرامگاه و زیر سقف آن، سنگ قبر میرزا کوچک خان به چشم می‌خورد. اگر روی سنگ‌های مزار کنار مقبره را بخوانید، با اسامی یاران میرزا کوچک خان جنگلی آشنا می‌شوید. بسیاری از یاران وی در طول این جنگ جان باختند. پیکر این عزیزان نیز در کنار رهبر بزرگشان به خاک سپرده شده است.

همچنین در این قبرستان، اساتید بسیاری به خاک سپرده شده‌اند. در این میان می‌توان به آرامگاه شاعر بلند آوازه گیلکی، شیون فومنی اشاره کرد. علاوه‌بر وی، پیکر افراد مشهوری همانند جهانگیر سرتیپ پور، نصرت رحمانی، دکتر محمود بهزاد، ابراهیم فخرایی و میرزا حسین خان کسمایی نیز در همین گورستان آرمیده است.

تفنگ میرزا کوچک خان جنگلی

داستان‌ها و شایعات بسیاری درباره تفنگ میرزا کوچک خان جنگلی بین مردم پخش شده است. موثق‌ترین خبر این است که وی چند اسلحه مختلف داشت. یکی از این تفنگ‌ها در کلیسای وانک اصفهان و یکی دیگر در خانه شخصی او قرار دارد. خانه وی نیز امروزه به یک موزه تبدیل شده است.

جاهای دیدنی نزدیک آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی

• عمارت کلاه فرنگی رشت؛
• پارک سمیه؛
• بوستان مفاخر؛
• باغ محتشم.

مسیر دسترسی به آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی

مسیر دسترسی به مقبره بسیار ساده و سرراست است. شما باید خودتان را به بلوار شیون فومنی برسانید. سپس وارد ۱۶‌متری سمیه شوید. گورستان در سمت راست شما قرار دارد. معمولاً در نزدیکی این گورستان، فضای پارک کافی دیده می‌شود. پس لازم نیست نگران فضای پارک خودرو باشید. همچنین بازدید ۲۴‌ساعته از این مقبره امکان‌پذیر است.

منبع: ره بال