بازار دارو به هم ریخت؛ حال بیماران ناخوش است

اطلاعات نوشت: حذف ارز ترجیحی دارو، اگرچه با هدف اصلاح نظام یارانه‌ای و افزایش شفافیت انجام شد، اما در عمل پیامدهای متفاوتی را برای بیماران رقم زده است؛بدین معنا که از یکسو فشار بیشتری را متوجه بیماران می کند و از سوی دیگر، بررسی‌های میدانی خبرنگاران اطلاعات نشان می‌دهد داروهایی که پیش از این مشمول ارز نبودند، زیر پوشش قرار گرفته‌اند .

به عنوان نمونه، دارویی که پیشتر۲۰تا ۳۰هزار تومان یارانه بیمه‌ای دریافت می‌کرد، امروز تا حدود یک میلیون تومان زیر پوشش بیمه قرار می‌گیرد. از نظر مبلغ پرداختی، این تغییر برای بیمار کمک‌کننده است، اما این حمایت مالی، بهای دیگری دارد؛ افزایش سنگین بروکراسی اداری.

از آنجا که بسیاری از داروهای مهم وخاص نیازمند تائیدیه هستند، بیمار ناچار است برای دریافت دارو، مراحل متعددی از جمله تشکیل پرونده پزشکی و اخذ امضاهای لازم را طی کندولاجرم این روند، زمان درمان به‌ویژه بیماران خاص و مزمن را به‌طور محسوسی طولانی خواهدکرد. باحذف ارز ترجیحی دارو، قیمت داروهای معمولی  هم افزایش قابل‌توجهی داشته است.

نمونه ساده آن، استامینوفن است؛ دارویی که تا پیش از این هرورق بین پنج تا هشت هزار تومان قیمت داشت، اکنون بسته به برند آن، به ۱۰ تا ۱۳هزار تومان رسیده است. این الگو تقریباً در تمامی داروها دیده می‌شود؛ افزایش قیمتی در بازه ۱۰۰تا ۱۵۰درصد!

با وجود این افزایش قیمت‌ها، آنچه در بررسی‌های میدانی به چشم می‌خورد،   کمبود گسترده داروست. ممکن است دارویی در یک داروخانه موجود نباشد و بیمار ناچار به جستجو شود، اما به‌طور کلی داروها نایاب نشده‌اند. سامانه تیتک(  (TTAC) برای رهگیری، ردیابی و کنترل اصالت کالاهای دارویی، تجهیزات پزشکی و محصولات سلامت‌محور)فعال است و شماره‌های پاسخگویی ۱۴۹۰ و ۱۹۰ هم برای راهنمایی بیماران وجود دارد. با پیگیری، معمولاً دارو در سطح شهر پیدا می‌شود، هرچند این جستجو زمان‌بر است و خود به فشار روانی بیمار می‌افزاید. در این میان، مساله قیمت‌گذاری و نظارت بر نگهداری دارو، به یکی از نقاط حساس زنجیره تأمین تبدیل شده است. 

فعالان حوزه دارو می‌گویند اگر شرکت‌های داروسازی امکان اصلاح قیمت متناسب با هزینه‌ها را نداشته باشند، این موضوع به اختلال در روند عرضه منجر می‌شود. در چنین شرایطی، دارو کم نیست، اما به بازار هم نمی‌رسد و همین مساله یک چرخه معیوب ایجاد می‌کند؛ چرخه‌ای که در نهایت، به عرضه دارو با قیمت بالاتر در مسیرهای غیررسمی می‌انجامد.

شگرد برخی شرکت‌ها ی دارویی  برای افزایش قیمت  

به گفته فعالان توزیع، از زمان اجرای این سیاست، برخی شرکت‌های تولیدی، دارو رابه اصطلاح  نگه می‌دارند تا مجوز افزایش قیمت دریافت کنند، اما از آن‌سو مجوزی صادر نمی‌شود و نتیجه، توقف عرضه است. این وضع بیش از آنکه نشانه کمبود واقعی باشد، حاصل اختلال در سیاست‌گذاری و تنظیم بازار است .

افزون بر این‌ها، افزایش شدید قیمت برخی داروها حتی تا۹۰ درصد ، تنش‌های روزمره را به داروخانه‌ها کشانده است. اگرچه در مقایسه با سایر هزینه‌های عمومی جامعه، این افزایش‌ها ممکن است تا حدی قابل درک باشد، اما برای بیماری که ناچار است دارو را   مستمر مصرف کند، فشار قابل‌توجهی ایجاد می‌کند.

نمونه بارز این وضع، قرص «لووتیروکسین» است؛ دارویی حیاتی برای بیماران تیروییدی که تا ماه گذشته هرجعبه حدود ۸۰ هزار تومان قیمت داشت و اکنون به ۱۶۰ هزار تومان رسیده است. بیماری که ماه قبل دارو را با قیمت پایین‌تر تهیه کرده است، وقتی امروز با این افزایش ناگهانی روبرو می‌شود، طبیعی است که دچار تنش شود. این تنش زمانی تشدید می‌شود که بخشی از هزینه دارو زیر پوشش بیمه قرار نگیرد و داروخانه ناچار به دریافت مابه‌التفاوت از بیمار باشد.

در مجموع، آنچه در کف داروخانه‌ها دیده می‌شود، ترکیبی از افزایش حمایت بیمه‌ای، پیچیدگی اداری، رشد شدید قیمت‌ها و تنش‌های روزمره میان بیمار و داروخانه است؛ وضعیتی که نشان می‌دهد اصلاح سیاست‌های دارویی، بدون تسهیل فرآیندها و تنظیم دقیق قیمتگذاری، می‌تواند هزینه‌های پنهان سنگینی برای بیماران به همراه داشته باشد.

ضرورت حمایت چندجانبه پس از حذف ارز ترجیحی

معاون فنی اداره کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت در این زمینه با تأکید بر لزوم جلوگیری از افزایش هزینه‌های درمانی بیماران،به خبرنگاراطلاعات گفت: هرگونه تغییر در نرخ ارز تجهیزات پزشکی باید همراه با تأمین منابع پایدار برای بیمه‌ها و پرداخت منظم مطالبات باشد تا فشار مالی به مردم وارد نشود و چرخه تأمین تجهیزات دچار اختلال نشود.

دکتر محمدمهدی علاءالدین افزود: امسال  با حذف ارز ترجیحی نوع ۱ برای تجهیزات پزشکی، تفاوت نرخ ارز در طرح تجهیزیار در نظر گرفته شد تا بیمار در بیمارستان با همان هزینه قبلی بستری شود و مقرر شد بیمه‌ها از طریق منابع سازمان هدفمندی یارانه‌ها، مابه التفاوت را پرداخت کنند.

وی  با بیان اینکه اکنون در سطح دولت تغییراتی پیرامون ارز ترجیحی نوع ۲ (۲۸۵۰۰تومانی) مطرح است، افزود: باید تمهیدات لازم طوری اتخاذ شود تا مشکلات در این زمینه به حداقل برسد، هزینه پرداختی بیماران افزایش نیابد و همچنین یکی از الزامات موفقیت طرح، یعنی پرداخت مرتب و مدون سازمان هدفمندی یارانه‌ها به بیمه‌ها و از سوی بیمه‌ها به بیمارستان‌ها، باید تضمین شود تا چرخه تامین تجهیزات پزشکی دچار اختلال نشود و بیمارستان‌ها توان مالی کافی برای خرید تجهیزات داشته باشند.

علاءالدین   تصریح کرد: تا به امروز، نارسایی عمده ای در تامین تجهیزات پزشکی مورد نیاز بیماران در مراکز درمانی دولتی گزارش نشده، اما به دلیل تاخیر در پرداخت ها از سوی سازمان هدفمندی یارانه ها و بیمه ها توان مالی بیمارستان ها به حداقل رسیده و لازم است در زمینه پرداخت مطالبات حوزه تجهیزات پزشکی اقدامات جدی صورت گیرد؛ چرا که ممکن است بیمارستان‌ها به دلیل نبود توان مالی و نقدینگی کافی برای خرید تجهیزات پزشکی خاص، بیماران را به شرکت‌ها ارجاع دهند تا تجهیزات را با هزینه شخصی خریداری   و بعداً از بیمه خسارت متفرقه دریافت کنند.

ارائه تسهیلات ارزی و ریالی به شرکت‌های تامین‌کننده تجهیزات

وی با تاکید بر اینکه هرگونه تغییر در نرخ ارز تجهیزات پزشکی باید با تمهید منابع پایدار و اختصاص اعتبار کافی به بیمه‌ها همراه باشد تا فشار مالی بر مردم وارد نشود، اظهار داشت: تسهیلات ارزی و ریالی هم برای شرکت‌های تامین‌کننده تجهیزات ضروری است تا بتوانند با نرخ ارز جدید مواد اولیه و تجهیزات خود را تامین کنند و اختلالی در جریان تامین تجهیزات پزشکی ایجاد نشود.

معاون فنی اداره کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت گفت: تضمین منابع پایدار برای بیمه‌ها، پرداخت مدون به بیمارستان ها و همچنین تقویت توان شرکت‌های تامین‌کننده، پایه اصلی هر گونه تغییر نرخ ارز در حوزه تجهیزات پزشکی است .

حذف ارز داروهای دارای مشابه داخلی

در همین زمینه رئیس سازمان غذا و دارو هم اعلام کرد که ارز ترجیحی داروهای وارداتی دارای مشابه تولید داخل که توان تأمین نیاز بازار را دارند، حذف می‌شود تا منابع ارزی محدود به داروهای ضروری و فاقد جایگزین اختصاص یابد.

مهدی پیرصالحی در گفتگو با اطلاعات توضیح داد: حذف ارز ترجیحی فقط به داروهای تالاسمی محدود نیست و سایر داروهای وارداتی که مشابه تولید داخل دارند و تولید داخلی آن‌ها قادر به تأمین نیاز بازار است را هم شامل می‌شود.

به گفته وی، هدف از این سیاست، مدیریت منابع ارزی و هدایت آن به سمت داروهای ضروری‌تر است.

وی با تأکید بر اینکه عمده داروهای اصلی تاکنون تغییری در نوع ارز نداشته‌اند، افزود: در صورت حذف ارز ترجیحی، اصلاح قیمت‌ها به‌صورت تدریجی و با شیب ملایم انجام می‌شود و موجودی شرکت‌ها در زمان قیمت گذاری لحاظ خواهد شد تا زنجیره تأمین دارو با اختلال مواجه نشود و مشکلات حقوقی برای فعالان این حوزه به جود نیاید.

رئیس سازمان غذا و دارو با اشاره به شرایط تورمی موجود تصریح کرد: اصلاح قیمت دارو شرط تداوم تولید و تأمین پایدار دارو است، اما همزمان باید مسیرهای جبرانی به‌گونه‌ای طراحی شود که فشار بیش از حدی به مردم وارد نشود.

پیرصالحی خاطرنشان کرد: در این چارچوب، بیمه‌ها با ایجاد سازوکار واحد پرداخت و استفاده از روش‌های حمایتی متنوع تلاش می‌کنند فشار هزینه‌ای، به‌ویژه برای بیماران خاص و صعب‌العلاج، کاهش یابد.

وی همچنین هم‌جهتی و هماهنگی میان اجزای زنجیره تأمین دارو شامل تولیدکنندگان، شرکت‌های پخش و داروخانه‌ها را راهکار اصلی جلوگیری از کمبود دارو دانست و گفت: پایش بازار از طریق رصد مستمر موجودی داروهای حیاتی، وضع تولید، توزیع و میزان دسترسی بیماران انجام می‌شود تا از شکل‌گیری کمبودهای جدی جلوگیری به عمل آید.

افزایش پرداختی برای بیماران “ام‌اس” نداریم

مدیر عامل انجمن “ام‌اس” ایران هم در این زمینه با اشاره به پوشش بیمه‌ای بیماران مبتلا به ام‌اس گفت: در حال حاضر با انجام به‌روزرسانی‌های لازم، افزایش پرداختی برای این بیماران به وجود نیامده است و خدمات درمانی طبق بسته خدمتی تعریف‌شده ارائه می‌شود.

عبدالحسین هوشمند در گفتگو با اطلاعات با بیان اینکه بیماران ام‌اس در زمره بیماران خاص قرار دارند، اظهار داشت: برای این بیماران بسته خدمتی مشخصی در وزارت بهداشت و درمان تعریف شده است که خدمات مرتبط با تشخیص و درمان بیماری را شامل می‌شود و در این بسته، سهم بیمه‌های پایه و صندوق حمایت از بیماران خاص و صعب‌العلاج به‌صورت درصدی تعیین شده است .

وی با اشاره به تأثیر نوسانات ارزی بر قیمت داروها توضیح داد: با بروز نوسانات ارزی، معمولاً بیمه‌ها تعرفه‌های خود را با داروخانه‌ها اصلاح و به روز رسانی  می‌کنند. در این میان، ممکن است افزایش قیمت داروها به‌صورت مقطعی و معمولاً در بازه‌ای حدود یک هفته، از سوی شرکت‌های دارویی و شرکت‌های پخش در گیشه داروخانه‌ها اعمال شود.

هوشمند ادامه داد: به دلیل یکسان نبودن همزمانی به‌روزرسانی در سیستم بیمه‌ها، داروخانه‌ها و شرکت‌های دارویی، در ابتدای افزایش قیمت‌ها معمولاً تنش کوتاه‌مدتی ایجاد می‌شود. به همین دلیل به بیماران توصیه می‌کنیم در آن بازه زمانی کوتاه، داروی خود را دریافت نکنند تا به‌روزرسانی بیمه‌های پایه و صندوق حمایت از بیماران خاص و صعب‌العلاج انجام شود.

مدیرعامل انجمن ام‌اس ایران تأکید کرد: با انجام این به‌روزرسانی‌ها، در حال حاضر خوشبختانه افزایش پرداختی برای بیماران ام‌اس وجود ندارد. تنها بخشی از داروهای خارجی که مشابه داخلی ندارند و زیر پوشش بیمه هستند، با درصد کمتری از حمایت و به‌صورت فرانشیز برای بیماران محاسبه می‌شوند.

وی گفت: داروهایی که دارای مشابه داخلی هستند، معمولاً زیر پوشش بیمه قرار نمی‌گیرند و بیمارانی که با نظر پزشک از داروهای فاقد مشابه داخلی استفاده می‌کنند، طبیعتاً با افزایش نرخ ارز با افزایش قیمت این داروها مواجه می‌شوند.

برای بررسی بهتر موضوع گزارش خبری، بامسئولان  بنیاد امور بیماری‌های خاص هم 

تماس های متعددی برقرارکردیم تادیدگاه های آنها رادریافت ومنتشر کنیم لیکن پس از مدت ها انتظارپاسخی دریافت نکردیم.